Urodziłem się w 1951 r. i w 2011 r. ukończyłem 60 lat. Udowodniłem ponad 40-letni staż składkowy. Nie jestem członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Ubiegałem się o wcześniejszą emeryturę pracowniczą dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., ale ZUS odmówił mi przyznania tego świadczenia. Przyczyną odmowy było to, że do końca 2008 r. nie osiągnąłem wymaganego wieku – 60 lat. Nie rozumiem, jak ZUS mógł wymagać spełnienia tego warunku, skoro żaden mężczyzna urodzony po 31 grudnia 1948 r. z oczywistych względów nie miał możliwości ukończenia tego wieku do końca 2008 r. Dlaczego ZUS nie uwzględnił wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2007 r., który stwierdził, że prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje mężczyźnie, który skończył 60 lat i posiada co najmniej 35-letni okres składkowy?
Emerytura pracownicza to potoczna nazwa świadczenia przewidzianego w art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten nadal obowiązuje, ale w praktyce żadna osoba nie może już z niego skorzystać.
Kobiety urodzone przed 1 stycznia 1949 r. mogły nabyć prawo do emerytury pracowniczej po ukończeniu 55 lat, jeśli posiadały co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Do wcześniejszej emerytury w wieku 55 lat uprawniał je również 20-letni staż ubezpieczeniowy, o ile były całkowicie niezdolne do pracy. Natomiast mężczyźni mogli się ubiegać o przyznanie emerytury pracowniczej po ukończeniu 60 lat, jeśli posiadali co najmniej 35 lat składkowych i nieskładkowych albo 25 lat tych okresów w przypadku stwierdzenia całkowitej niezdolności do pracy.
Dodatkowe warunki
Zarówno od kobiet, jak i od mężczyzn przepis wymagał spełnienia dodatkowych warunków odnoszących się do pozostawania w ubezpieczeniu społecznym z tytułu stosunku pracy w okresie poprzedzającym przejście na emeryturę pracowniczą. Emerytura ta przysługiwała tylko tym osobom, które przed zgłoszeniem wniosku były ubezpieczone z tytułu pozostawania w stosunku pracy. Warunek ten nie dotyczył osób, które były pracownikami przez cały okres ubezpieczenia konieczny do uzyskania prawa do emerytury (odpowiednio: 35, 30, 25 lub 20 lat). Ponadto wnioskodawcy musieli pozostawać w ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy przynajmniej przez 6 miesięcy w ciągu ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom społecznym. Warunku takiego nie musiały spełniać jedynie te osoby, które w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę były uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy albo pozostawały w ubezpieczeniu pracowniczym przez cały wymagany okres ubezpieczenia (20, 25, 30 lub 35 lat).
Wcześniejsza emerytura pracownicza mogła być przyznana tylko tym osobom, które nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego. Wszystkie osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. (zarówno kobiety, jak i mężczyźni) wiek ten już ukończyły, stąd nie mogą już obecnie uzyskać omawianego świadczenia.
Emerytura pracownicza przysługiwała również (na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej) osobom urodzonym w latach 1949–1968, które:
wwarunki dotyczące wieku, wymiaru okresów składkowych i nieskładkowych i ewentualnej niezdolności do pracy spełniły do 31 grudnia 2008 r., a wniosek o to świadczenie zgłosiły przed ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego oraz
wnie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa.
Wyrok dotyczy starszych
Wymagany przez przepisy warunek ukończenia 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do 31 grudnia 2008 r. skutkuje tym, że spośród osób urodzonych w latach 1949–1968 wyłącznie kobiety urodzone w latach 1949–1953 mogły ukończyć 55 lat do 31 grudnia 2008 r. Do tego czasu wymaganego wieku 60 lat nie mógł natomiast osiągnąć żaden mężczyzna urodzony w 1949 r. lub w kolejnych latach. Taki skutek wynika z konstrukcji i treści przepisów regulujących zasady przyznawania wcześniejszej emerytury pracowniczej.
Należy podkreślić, że w wyroku z 23 października 2007 r., na który powołuje się czytelnik w pytaniu, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepis art. 29 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest niezgodny z Konstytucją RP w takim zakresie, w jakim przewiduje brak prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym dla mężczyzny, który osiągnął 60. rok życia i posiada co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy. Warto przypomnieć, że uwzględniając treść wspomnianego wyroku, ustawodawca od 8 maja 2008 r. znowelizował art. 29 ustawy emerytalnej, przewidując uprawnienia do wcześniejszej emerytury pracowniczej również dla mężczyzn, którzy udowodnili co najmniej 35-letni staż składkowy i nieskładkowy, a nie są niezdolni do pracy. Należy jednak podkreślić, że zarówno wspomniany wyrok Trybunału Konstytucyjnego, jak i zmiana przepisu w 2008 r. w praktyce dotyczyły mężczyzn urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., którzy nie byli ograniczeni koniecznością spełnienia warunku ukończenia 60 lat do końca 2008 r.
Wynika z tego, że ZUS słusznie odmówił czytelnikowi przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej. Świadczenia tego w świetle obowiązujących przepisów nie mogą uzyskać mężczyźni urodzeni po 31 grudnia 1948 r.
Podstawa prawna
Art. 29 i art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748).
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 23 października 2007 r. (sygn. akt P 10/07; Dz.U. nr 200, poz. 1445).