Renta rodzinna z ZUS przysługuje członkom rodziny osoby, która w momencie śmierci była uprawniona do emerytury czy renty z tytułu niezdolności do pracy, albo też pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne. Wysokość renty zależy od wysokości tego świadczenia, która przysługiwałoby zmarłemu.

Do renty rodzinnej mają prawo przede wszystkim członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Bliscy zmarłego otrzymają rentę także wtedy, gdy dana osoba nie miała prawa do wymienionych świadczeń, ale przynajmniej spełniała warunki wymagane do ich uzyskania. W takim wypadku przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Do renty rodzinnej uprawniona jest także rodzina osoby w chwili śmierci pobierającej zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Uznaje się bowiem, że osoba zmarła spełniła a takiej sytuacji warunki konieczne do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Renta rodzinna, czy emerytura? Ubezpieczony sam wybierze sobie świadczenie>>

Prawo wyraźnie wskazuje, którzy członkowie rodziny zmarłego są uprawnieni do pobierania renty rodzinnej.

Dzieci

Dzieci ubezpieczonej osoby zmarłej - zarówno własne, jak i drugiego małżonka czy przysposobione - mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16 roku życia, a także po osiągnięciu tego wieku, do ukończenia 25 lat (o ile dalej się uczą).

Bez względu na wiek, dzieci mają prawo do renty rodzinnej, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed 16 rokiem życia lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat będąc na ostatnim roku studiów, prawo do renty przedłuża się do zakończenia danego roku. Jako naukę w szkole ZUS rozumie naukę pobieraną w systemie dziennym, wieczorowym, zaocznym oraz eksternistycznym.

Wnuki i rodzeństwo

Także wnuki, rodzeństwo oraz inne dzieci, którymi opiekował się zmarły (przed osiągnięciem przez nie pełnoletności) mają prawo do renty rodzinnej - o ile spełnią takie warunki, jak dzieci własne. Ponadto dzieci, które mają otrzymywać rentę rodzinną, powinny zostać przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego, chyba że śmierć była następstwem wypadku. Dzieci te nie mogą również mieć prawa do renty po zmarłych rodzicach. Jeśli natomiast ich rodzice żyją, renta po zmarłym opiekunie będzie im przysługiwać, jeżeli rodzice nie mogą zapewnić dzieciom utrzymania, lub jeśli zmarły, albo jego małżonek był opiekunem dzieci ustanowionym przez sąd.

Prawa do renty nie mają natomiast dzieci przyjęte na wychowanie przez zmarłą osobę w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka.

Wdowa i wdowiec

Rentę rodzinną może otrzymać również wdowa (przepisy stosuje się adekwatnie w przypadku wdowca), o ile do dnia śmierci małżonka pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej oraz jeżeli:

  • ukończyła 50 lat lub jest niezdolna do pracy,
  • wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli nadal się uczą - 18 lat (lub są całkowicie niezdolne do pracy),
  • przynajmniej jeden z tych warunków wdowa spełniła w ciągu pięciu lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej.

Także wdowa, która nie pozostawała z mężem we wspólności małżeńskiej ma prawo do renty, jeżeli w dniu śmierci męża miała ustalone prawo do alimentów.

Natomiast wdowa niespełniająca warunków do uzyskania renty, a jednocześnie niemająca niezbędnych źródeł utrzymania, może otrzymywać okresową rentę rodzinną przez rok od chwili śmierci męża, lub na czas uczestniczenia w zorganizowanym szkolenia mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej (maksymalnie na 2 lata).

Dokładnie o tym, kiedy przysługuje renta rodzinna po zmarłym mężu przeczytasz tutaj>>

Rodzice

Z kolei rodzice mogą ubiegać się o rentę rodzinną po zmarłych dzieciach, jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią chociaż częściowo ich utrzymywał. Muszą też spełnić warunki, jakie prawo stawia przed wdową czy wdowcem ubiegającym się o rentę - między innymi dotyczące wieku, niezdolności do pracy czy wychowywania dzieci.

Wysokość renty rodzinnej

O wysokości renty rodzinnej decyduje wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, która przysługiwałaby osobie zmarłej. W efekcie renta rodzinna wynosi:

  • dla jednej osoby uprawnionej - 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
  • dla dwóch osób uprawnionych - 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
  • dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.

W przypadku, gdy wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, jest ona dzielona w równych częściach między uprawnionych.

Podstawa prawna

Ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.)

Rozporządzenie ministra polityki społecznej z 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2711)