Nauczyciele zatrudnieni w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich mają prawo do specjalnych świadczeń. Takie uprawnienia przysługują również wychowawcom opiekującym się trudną młodzieżą.

Czy możliwa dożywotnia emerytura

Nauczyciel pracujący w zakładzie poprawczym chce w tym roku przejść na pomostówkę ze względu na pogorszający się stan zdrowia. Czy świadczenie przyznane w takiej formie będzie otrzymywać także po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego?

Emerytura pomostowa jest świadczeniem terminowym, a nie dożywotnim, jak w przypadku tej z powszechnego systemu. W momencie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego prawo do niej ustanie. Dokładnie nastąpi to w dzień poprzedzający termin nabycia prawa do świadczenia na zwykłych zasadach, które jest ustalone decyzją organu rentowego. W miejsce pomostówki zainteresowany uzyska emeryturę ustaloną zgodnie z zasadami określonymi w ustawie emerytalnej.

Termin zakończenia pobierania świadczenia przyznawanego wyłącznie osobom wykonującym prace wyjątkowo szkodliwe zależy jednak od daty urodzenia zainteresowanego. Wynika to z tego, że od 1 stycznia tego roku następuje stopniowe podnoszenie powszechnego wieku emerytalnego o miesiąc co kwartał. W efekcie tych zmian ma on wynieść 67 lat.

Podstawa prawna

Art. 16 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. poz. 237, nr 1656 z późn. zm.).

Art. 24 ust 1a i 1b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Czy wychowawca z ośrodka otrzyma świadczenie

Kobieta zatrudniona w ośrodku socjoterapii jako wychowawca chce odejść na emeryturę. Sprawdziła bowiem, że jej łączny staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) wynosi w sumie 30 lat, w tym 17 lat pracy w szczególnych warunkach. Czy w takiej sytuacji ZUS przyzna jej prawo do pomostówki?

O emeryturę pomostową mogą się ubiegać osoby, które łącznie spełniły wszystkie warunki określone przez ustawodawcę. W praktyce oznacza to, że o takie świadczenie mogą się starać urodzeni po 31 grudnia 1948 r. Jednocześnie osoba taka musi udowodnić okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący co najmniej 15 lat. Dodatkowo taka osoba musi osiągnąć wiek wynoszący 55 lat dla kobiet lub 60 lat dla mężczyzn oraz udowodnić okresy składkowe i nieskładkowe wynoszące co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn.

Niezbędne jest także spełnienie wymogu rozpoczęcia pracy w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999 r. oraz rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą. Osoba ubiegająca się o takie świadczenie musi także wykonywać prace wymienione w ustawie o emeryturach pomostowych po 31 grudnia 2008 r. Wykaz prac uprawniających do otrzymania takiego świadczenia – pkt 21 załącznika nr 2 ustawy wymienia jako zadania w szczególnym charakterze obowiązki nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych.

To właśnie te placówki funkcjonują na podstawie ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2002 r. nr 11, poz. 109 z późn. zm.). W nich przebywają nieletni, skierowani przez sąd rodzinny – wskutek zastosowania wobec nich środka wychowawczego, poprawczego lub tymczasowego (w postaci umieszczenia w schronisku dla nieletnich). I to właśnie za takie osoby pracodawcy powinni opłacać specjalne składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Fakt dokonywania takich wpłat będzie także sprawdzony przez ZUS po złożeniu wniosku przez zainteresowanego.

Podstawa prawna

Art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. poz. 237, nr 1656 z późn. zm.).

Art. 5–9, 11, art. 32-33 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Czy wypłaty zmniejszą emeryturę powszechną

W czasie spotkania z kolegami pracującymi w jednej ze szkół rejonowych nauczyciel zatrudniony w schroniskach dla nieletnich dowiedział się, że osoby pobierające wcześniejsze emerytury nauczycielskie muszą się liczyć z tym, że po przejściu na świadczenie powszechne jego wysokość zostanie zmniejszona o już wypłacone kwoty. Czy obniżka dotyczy także emerytur pomostowych?

Zmiana zasad obliczania emerytur powszechnych nie dotyczy bowiem osób pobierających pomostówek. Wspomniana obniżka jest możliwa natomiast w przypadku przechodzących z wcześniejszych emerytur na te wypłacane do końca życia.

Nowe zasady obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. wprowadziła ustawa z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 637). To właśnie na tej podstawie został podniesiony powszechny wiek uprawniający do otrzymania świadczenia. W praktyce więc na zmianach stracą ci nauczyciele i pedagodzy, którzy wcześniej pobierali wypłaty z ZUS na podstawie art. 88 Karty nauczyciela. Nowe świadczenie będzie już ustalane na zasadach kapitałowych, a jego wysokość zostanie obniżona o kwotę stanowiącą sumę pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawa prawna

Art. 25 ust 1b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Czy do pomostówki potrzebny jest kapitał początkowy

Nauczyciel urodzony w 1953 r. rozpoczął karierę zawodową w 1978 r. Od tamtej pory przez cały czas pracował, a zatrudniające go placówki opłacały za niego składki. Czy za okres wykonywania obowiązków przed 1999 r. ma prawo się ubiegać o kapitał początkowy?

Emerytura pomostowa jest świadczeniem kapitałowym. Jej wysokość ustala się na podstawie zwaloryzowanego kapitału zapisanego na koncie emerytalnym ubezpieczonego. Ważnym elementem takiego świadczenia jest kapitał początkowy. Jest on wyliczany każdej osobie na dzień 1 stycznia 1999 r., bez względu na to, kiedy zostanie przesłany do ZUS wniosek wraz z dokumentami o jego ustalenie i kiedy zostanie wydana decyzja ustalająca jego wysokość. Kwota tego dodatku do emerytury zależy od stażu pracy i otrzymywanych zarobków. Co ważne, aby nie tracił on swojej wartości, jest waloryzowany na takich samych zasadach jak renty i emerytury.

ZUS po doliczeniu kapitału początkowego do kwoty składek emerytalnych wpłacanych od 1 stycznia 1999 r., dzieli tak otrzymaną sumę przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat, ustalone według obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o przyznanie emerytury pomostowej tablic średniego trwania życia. I właśnie z tego względu emerytura pomostowa jest świadczeniem kapitałowym. Jeżeli pracownik jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury uwzględniane są także składki odprowadzane do OFE. Do tego celu służy wskaźnik korygujący. Gdyby go nie było, wysokość emerytury pomostowej byłaby zaniżona. Wysokość tak ustalonego świadczenia jest waloryzowana na takich samych zasadach jak wszystkich rent i emerytur wypłacanych przez ZUS.

Podstawa prawna

Art. 14 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. poz. 237, nr 1656 z późn. zm.).

Art. 88, art. 89 i art. 93 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Czy liczba uprawnionych jest ograniczona

Do ZUS zgłosiła się nauczycielka pracująca w szkole prowadzonej przez stowarzyszenie. Pracownica ZUS poinformowała ją, że jako osoba zatrudniona w takiej placówce nie może liczyć na emeryturę pomostową. Okazało się także, że jeśli przejdzie do pracy do bursy, to również nie nabędzie prawa do tego świadczenia. Czy prawo do niego mają tylko osoby wykonujące prace wymienione w załączniku do ustawy o emeryturze pomostowej?

Z tego powodu prawa do emerytur pomostowych nie mają nauczyciele zatrudnieni w szkołach stowarzyszeniowych ani pracujący w bursach. Dzieje się tak dlatego, że te ostatnie są zakładami opiekuńczymi dla młodzieży uczącej się poza miejscem zamieszkania, prowadzonym przez powiat i działającym na podstawie ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) i rozporządzenia ministra edukacji narodowej i sportu z 7 marca 2005 r. w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek publicznych, warunków pobytu dzieci młodzieży w tych placówkach oraz wysokości i zasad odpłatności wnoszonej przez rodziców za pobyt ich dzieci w tych placówkach (Dz.U. nr 52, poz. 467 z późn. zm.).

Opiekę w bursie sprawują nauczyciele i wychowawcy, których prawa i obowiązki wynikają z ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.). Natomiast przepisy dotyczące emerytur pomostowych nie obejmują tej grupy zawodowej, a zatem nie ma także obowiązku odprowadzania za nich składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Podstawa prawna

Art. 14 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. poz. 237, nr 1656 z późn. zm.).

Czy młody wychowawca będzie pracować do 67 lat

Absolwent studiów resocjalizacyjnych w 2012 r. rozpoczął pracę w młodzieżowym ośrodku wychowawczym. Pracodawca opłaca składki za niego na Fundusz Emerytur Pomostowych na takich samych warunkach jak za starszych kolegów. Czy osoby, które rozpoczęły pracę po 1 stycznia 1999 r. nie mają prawa do emerytury pomostowej?

Prawo do emerytury pomostowej mają tylko osoby, które rozpoczęły pracę zawodową na stanowiskach uprawniających obecnie do emerytur pomostowych przed 1 stycznia 1999 r. Nie ma przy tym znaczenia, czy płatnik składek odprowadza je z tego tytułu na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Podstawa prawna

Art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2008 r. poz. 237, nr 1656 z późn. zm.).