Dzisiaj przedstawiamy komentarze do przepisów:
• ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.; dalej: ustawa emerytalna),
• ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 217 ze zm.),
• ustawy z 10 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją (Dz.U. poz. 357; dalej: ustawa nowelizacyjna) – w zakresie przepisów przejściowych;
• rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 237 poz. 1412).
Dwie pierwsze ustawy zostały zmienione ustawą nowelizacyjną. W przypadku ustawy o emeryturach i rentach z FUS niezbędne było dostosowanie jej przepisów dotyczących zasad przechowywania akt do zmian dokonanych w ustawie z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.) oraz w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1778 ze zm.), które zostały omówione w komentarzu opublikowanym 18 października. Dodany do ustawy emerytalnej art. 116 ust. 6 potwierdza, że ubezpieczeni występujący z wnioskiem o rentę lub emeryturę nie muszą przedstawiać dowodów, iż podlegali ubezpieczeniom po 1998 r. (a więc po wejściu w życie reformy emerytalnej), chyba że chodzi o pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Od tego czasu bowiem informacje o przebiegu ubezpieczenia gromadzone są na indywidualnym koncie ubezpieczonego prowadzonym przez ZUS. Nie ma więc potrzeby przedstawiania dokumentów potwierdzających zatrudnienie lub zarobki po tej dacie. Potwierdzał to już wcześniej sam ZUS na druku wniosku o przyznanie emerytury, informując w pouczeniu, że za okresy ubezpieczenia po 1998 r. nie trzeba dołączać żadnych dowodów, chyba że wnioskodawca ubiega się o emeryturę nauczycielską lub górniczą. Kolejną zmianą w ustawie emerytalnej było dostosowanie art. 125a do ogólnych zasad przechowywania dokumentacji pracowniczej wprowadzonych ustawą nowelizacyjną, które, przypomnijmy, polegają na ustanowieniu dwóch okresów:
• 50 lat – dla zgłoszonych do ubezpieczeń przed 1 stycznia 1999 r., oraz tych zgłoszonych między 1 stycznia 1999 r. a 31 grudnia 1999 r., za których płatnik nie złożył do ZUS raportu informacyjnego oraz zgłoszonych do ubezpieczeń w dowolnym czasie, ale wykonujących prace związane z górnictwem;
• 10 lat – dla zgłoszonych do ubezpieczeń po 31 grudnia 2018 r. oraz tych zgłoszonych między 1 stycznia 1999 r. a 31 grudnia 1999 r., za których płatnik nie złożył do ZUS raportu informacyjnego.
Zasady te zostały powtórzone w ust. 4a i 4b dodanych do art. 125a ustawy emerytalnej.
W tym zakresie konieczne było też dostosowanie przepisów ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach. Artykuł 51u ust. 1 tej ustawy w dotychczasowym brzmieniu wraz z art. 125a ust. 4 ustawy emerytalnej ustalały 50-letni okres przechowywania dokumentacji pracowniczej. Po zmianach art. 51u ust. 1 ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach będzie odsyłał jedynie do odpowiednich przepisów (a więc kodeksu pracy, ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy emerytalnej), nie ustanawiając samodzielnie zasad przechowywania akt.
W komentarzu omówiono również te przepisy ustawy nowelizacyjnej, które nie zmieniają innych ustaw, a ustanawiają samodzielne normy (art. 5‒13). Do najważniejszych z nich należy niewątpliwie art. 5, zgodnie z którym pracodawca przechowuje dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracownika wykonującego prace górnicze i prace równorzędne z pracą górniczą oraz z okresami zaliczanymi do okresów pracy górniczej przez 50 lat od dnia zakończenia stosunku pracy. Przepis ten wyłącza więc stosowanie ogólnych reguł przechowywania dokumentacji tej grupy zawodowej i ustanawia zasadę, że nie może być ona w żadnym przypadku skrócona.
W związku z tym, że ustawa nowelizacyjna zmieniła brzmienie art. 116 ustawy emerytalnej, w komentarzu omówiono również rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (t.j. Dz.U. nr 237 poz. 1412), które precyzuje zasady ustanowione tym artykułetom.