Prawo do emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje mężczyznom urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r., którzy:
• udowodnili okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat,
• udowodnili wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który jest zróżnicowany w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i który został potwierdzony w wystawionym pracownikowi świadectwie pracy lub świadectwie pracy w szczególnych warunkach,
• osiągnęli wymagany wiek emerytalny, zróżnicowany w zależności od rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Emeryturę z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą uzyskać również osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948r. a przed dniem 1 stycznia 1969r. , które:
- wszystkie warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia od osób urodzonych przed 1949 rokiem spełniły do dnia 31 grudnia 2008r.,
- nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
W odniesieniu do różnych grup zawodowych mogą wstępować odstępstwa dotyczące np. wysokości świadczenia.
Adnotacje dotyczące pracy w szczególnych warunkach powinny znajdować się w świadectwie pracy. Jednak brak świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych czy wystawione nieprawidłowo, nierzetelnie nie przesądza o niemożliwości uznania takiej pracy jako wykonywanej w warunkach szczególnych. Przypomniał o tym Sąd Okręgowy w Lublinie, którzy orzekał w sprawie o przyznanie wcześniejszej emerytury. Sprawa dotyczyła mężczyzny, któremu ZUS odmówił przyznania świadczenia ze względu na braki w dokumentacji pracowniczej. Organ rentowy uznał, jako pracę w warunkach szczególnych, okres zatrudnienia od 27 czerwca 1994 roku do 14 marca 1995 roku (po wyłączeniu okresu urlopów bezpłatnych). Zaznaczył, że za pozostałe okresy ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych. Dopiero Sąd po dopuszczeniu zeznań świadków orzekł, że mężczyzna spełnia wszystkie wymagania do uzyskania emerytury za pracę w warunkach szczególnych. Świadectwo pracy nie jest ostatecznym gwarantem przyznania takiego świadczenia również w sytuacji odwrotnej.
W uzasadnieniu decyzji sąd podkreślił: „Nawet bowiem złożenie dokumentu w postaci świadectwa pracy w szczególnych warunkach może okazać się niewystarczające dla ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na charakter pracy jeśli skutecznie zostanie zakwestionowana rzetelność jego sporządzenia. Świadectwo pracy dokumentem nie jest abstrakcyjnym, w tym sensie, że treści z niego wynikające choćby były wątpliwe w świetle innych dowodów, należy bezwarunkowo przyjmować za prawdziwe. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak i inne dowody, podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji".
Sygn. akt VIII U 2070/16