Na mojej uczelni trwają wybory. Mamy jednak zastrzeżenia co do ich przebiegu – pisze pan Łukasz. – W mojej ocenie przewodniczący komisji nagina niektóre procedury. Nie pomagają skargi do dziekana. Zastanawiam się, jakie możliwości mają studenci, aby wyrazić sprzeciw wobec wydarzeń, które mają miejsce na uczelni – zastanawia się czytelnik.
Osoby, które mają zastrzeżenia co do przebiegu wyborów, mogą zgłosić sprzeciw. Samorząd studencki (w tym parlament studentów) lub stowarzyszenie o zasięgu ogólnokrajowym zrzeszające wyłącznie studentów może podjąć akcję protestacyjną, nienaruszającą przepisów obowiązujących w uczelni. Ważne jednak, by ich żądania były przedmiotem sporu zbiorowego i dotyczyły istotnych spraw lub interesów studentów.
Decyzję o przeprowadzeniu akcji protestacyjnej i jej formie podejmują bezwzględną większością głosów władze samorządu lub innego studenckiego stowarzyszenia. O niej zawiadamiają rektora albo kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej (np. dziekana) nie później niż trzy dni przed rozpoczęciem protestu.
Jeżeli postulaty studentów nie zostaną realizowane, można podjąć jeszcze inne kroki. Przykładowo zorganizować strajk studencki. Polega on na powstrzymaniu się od uczęszczania na zajęcia z możliwością pozostania w uczelni. Studenci mogą się zdecydować na strajk wyłącznie wtedy, gdy wcześniejsze negocjacje z rektorem ani inne formy protestu nie rozwiązały konfliktu.
Co istotne, udział w strajku lub innej akcji protestacyjnej jest dobrowolny. Uczelnia nie może też wyciągać konsekwencji wobec ich uczestników – udział w nich nie stanowi naruszenia obowiązków studenta, o ile strajk lub inna akcja protestacyjna zostały zorganizowane zgodnie z przepisami.
Organizator strajku lub innej akcji protestacyjnej jest obowiązany spełnić wiele wymogów. Na przykład zapewnić taki ich przebieg, aby nie zagrażały zdrowiu lub życiu ludzkiemu, mieniu uczelni lub innych osób ani nie naruszały praw pracowników uczelni, a także studentów, którzy nie przyłączyli się do protestu.
Jeżeli studenci nie zgadzają się z wynikiem głosowania, mogą go zakwestionować również już po wyłonieniu władz . Zasady te określone są w regulaminie każdej uczelni. Przykładowo w przepisach obowiązujących na jednym z uniwersytetów wskazano, że wynik wyborów jest ważny po upływie siedmiu dni od ogłoszenia, o ile nie zostanie złożony w tym czasie protest wyborczy. Może on być zgłoszony zwłaszcza w przypadku naruszenia statutu lub regulaminu samorządu studenckiego albo samorządu doktorantów, o ile ma to wpływ na wynik wyborów lub głosowania, a także z powodu podejrzenia o fałszerstwo wyborcze. Protest przeciwko ważności wyborów ma prawo złożyć każdy wyborca w terminie trzech dni roboczych od wystąpienia okoliczności, które są w nim zgłaszane. Wnoszący protest formułuje zarzuty oraz przedstawia lub wskazuje dowody na ich poparcie.
Jeżeli protest dotyczy wyborów na wydziale (np. dziekana), jest on rozpatrywany przez uczelnianą komisję wyborczą (UKW) w terminie do siedmiu dni od dnia zebrania wyborczego, którego protest dotyczy. Jeżeli składa się go z powodu naruszenia formalnych przepisów związanych z zachowaniem terminów określonych w statucie uniwersytetu, decyzję w sprawie protestu może podjąć niezwłocznie prezydium uczelnianej komisji wyborczej. Od podjętych przez ten organ decyzji nie ma odwołania. Właściwa komisja wyborcza rozstrzyga protest wyborczy w drodze uchwały. Rozstrzygnięcie przekazywane jest na ręce składającego protest i zamieszczane w formie komunikatu na tablicy ogłoszeń oraz na stronie internetowej uniwersytetu.
Natomiast protest w sprawie wyborów prowadzonych przez uczelnianą komisję wyborczą rozpatruje senat uniwersytetu w ciągu 21 dni od dnia zebrania wyborczego, którego protest dotyczy, chyba że UKW w trybie autokontroli uwzględni zastrzeżenia w całości, o ile nie wymaga to ponownego przeprowadzenia wyborów. Również od decyzji podjętych przez senat odwołanie nie przysługuje.
W razie stwierdzenia zasadności protestu, odpowiednio UKW lub senat uczelni unieważnia wybory w całości lub w zakresie określonych mandatów oraz wskazuje czynność, od której należy ponowić procedurę wyborczą. Ponowne wybory odbywają się nie później niż w ciągu siedmiu dni od podjęcia uchwał w sprawie unieważnienia.
Przebieg wyborów na uczelni
● W tym roku w większości publicznych uczelni odbywają się wybory władz na kadencje 2016–2020. Wybierani są: – rektorzy i prorektorzy, – dziekani i prodziekani, – członkowie senatu uczelni, – przedstawiciele do organów kolegialnych.
● Czynne prawo wyborcze przysługuje nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako podstawowym miejscu pracy, pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi, studentom oraz doktorantom. Każdy wyborca ma prawo do zgłaszania kandydatów.
● Bierne prawo wyborcze przysługuje nauczycielom akademickim zatrudnionym w uczelni jako podstawowym miejscu pracy, którzy nie ukończyli sześćdziesiątego siódmego roku życia, a w przypadku osób posiadających tytuł profesora – siedemdziesiątego roku życia, pracownikom niebędącym nauczycielami akademickimi, zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, studentom oraz doktorantom. Wymóg zatrudnienia nie dotyczy kandydatów na rektora.
Podstawa prawna
Art. 206 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2012 r. poz. 572 ze zm.).