W klasie pani Beaty na początku roku pojawiła się dziewczynka w chustce na głowie. – Gdy poprosiłam o jej zdjęcie, odmówiła, tłumacząc, że jest muzułmanką i że to byłoby wbrew jej religii. Nie pomogła interwencja u rodziców – mieszanego małżeństwa polsko-tunezyjskiego, w którym matka przeszła na islam. Czy rzeczywiście dopuszczalne jest noszenie chust w państwowych placówkach – pyta czytelniczka.
Kwestie właściwego ubioru w szkole podnoszone są od dekad. Stąd w niektórych placówkach wprowadzono mundurki lub też regulaminy, zgodnie z którymi uczniowie zobowiązani są ubierać się zależnie od ustalonych przez dyrekcję placówki wytycznych. Niekiedy zabraniają one np. noszenia kolczyków w nietypowych miejscach jak nos lub brew bądź zbyt krótkich spódniczek lub szortów, a nawet krótkich spodni w przypadku chłopców.
Jednak chustka uczennicy, o której wspomina pani Beata, nie jest wyrazem mody, kaprysu, ale konkretnych przekonań religijnych. Rzeczpospolita Polska już konstytucją, ale też stosowną ustawą, gwarantuje każdemu swobodę wyznania, a także noszenia symboli religijnych.
Dziewczynka jest przedstawicielką mniejszości religijnej, w tym wypadku muzułmańskiej korzystającej ze swobód religijnych nad Wisłą już od stuleci. Zadaniem nauczycielki jest wyjaśnienie tej kwestii w klasie. Może być to dobry pretekst do ciekawej lekcji przybliżającej innym dzieciom obcą kulturę, uczącej tolerancji i uwrażliwiającej na kwestie dyskryminacji. Lekcji trudnej, bo jej przebieg nie będzie wolny od własnych emocji i przekonań.
Nauczycielka ma prawo do określonego światopoglądu, ale prywatnie, nie zaś jako pedagog, który każde dziecko w klasie musi traktować równo. Jednocześnie jednak ta lekcja powinna odpowiedzieć na ewentualne pytania dzieci odnośnie do zagrożeń, jakie niosą ze sobą terroryzm i fanatyzm religijny. Nie tylko w wydaniu islamskim.
Pani Beata powinna też wiedzieć, że nakazując dziewczynce zdjęcie chusty, mogła dopuścić się nie tylko dyskryminacji, ale obrazić jej uczucia religijne. Zwłaszcza jeśli uczyniła to na forum klasy, w obecności innych dzieci. A to już jest czyn karalny. Ważne jest też, aby bacznie obserwowała, czy uczennica nie jest prześladowana przez inne dzieci ze względu na swoje przekonania, ale też czy to ona nie zachowuje się agresywnie w stosunku do reszty klasy, wyśmiewając się na przykład z religii chrześcijańskiej lub z tego, że jakieś dziecko jest niewierzące.
Wracając natomiast do kwestii swobody praktyk religijnych w szkole, warto wskazać na rozporządzenie ministra edukacji, zgodnie z którym – o czym resort właśnie poinformował na swojej stronie internetowej – uczniowie uczęszczający na naukę religii organizowaną w szkołach publicznych uzyskują trzy kolejne dni zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia rekolekcji wielkopostnych.
Zwolnienie to dotyczy sytuacji, gdy religia lub wyznanie, do którego należą uczniowie, nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek.
Konstytucyjna wolność
Noszenie medalika lub krzyżyka przez chrześcijan, chusty przez kobiety wyznające islam lub okryć głowy wynikających z nakazów judaizmu jest formą uzewnętrzniania swojej religii w miejscach publicznych. Do takich zalicza się także szkoła. Zakaz ich noszenia stanowi naruszenie obowiązującej w Polsce konstytucyjnej zasady wolności religii. Obecność symboli religijnych (krzyży, ikon lub elementów ubioru) w miejscach publicznych wynika z zagwarantowanej art. 53 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wolności religii i sumienia. Przepisy ustawy zasadniczej stanowią, że wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrznianie indywidualne lub grupowe, publicznie lub prywatnie swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrządkach, praktykach i nauczaniu.
Podstawa prawna
Art. 53 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.). Art. 2, art. 6 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. z 2005 r. nr 231, poz. 1965 ze zm.). Art. 194, art. 196 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. nr 88, poz. 553 ze zm.). Par. 10 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz.U. nr 36, poz. 155 ze zm.).