Podmiot prowadzący działalność medyczną może kontrolować nie tylko jego właściciel, lecz także minister zdrowia i Narodowy Fundusz Zdrowia
Śmierć chłopca potrąconego przez dwa samochody i nieprzyjętego przez Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu od początku wzbudzała uzasadnione emocje, którym towarzyszyły żądania ukarania winnych i nieuniknione kontrole prawidłowości funkcjonowania jednostki. W związku z tym pojawiają się pytania, np. kto jest zobowiązany i uprawniony do kontroli podmiotów zajmujących się działalnością leczniczą oraz jakie sankcje mogą być zastosowane przy stwierdzeniu nieprawidłowości?
Uprawnienia właściciela
Podmioty lecznicze tworzą prywatni inwestorzy, a także Skarb Państwa, samorząd terytorialny (ich placówki pracują jako spółki kapitałowe lub jednostki budżetowe) oraz uczelnie medyczne, które nadają podległym sobie jednostkom formę spółki kapitałowej. Właściciel może żądać od szefostwa placówki medycznej informacji, wyjaśnień i dokumentów. Dokonuje też kontroli i oceny działalności podległej sobie jednostki, a wszelkie uwagi zawiera w wystąpieniu pokontrolnym. Dokument ten jest przedstawiany kierownikowi sprawdzanego podmiotu wraz z ewentualnymi zaleceniami do usunięcia nieprawidłowości. Natomiast w przypadku placówek utworzonych przez uczelnię medyczną kontrola obowiązkowo jest przeprowadzana co najmniej raz na sześć miesięcy, a wnioski z niej przekazuje się ministrowi zdrowia.
Kumulacja kar
Placówkę medyczną ma prawo też sprawdzić Narodowy Fundusz Zdrowia. Może on zbadać organizację pracy, dostępność świadczeń oraz sposób ich udzielania, zasadność wyboru leków, a także dokumentację medyczną. Ponieważ podstawą udzielania świadczeń jest umowa zawarta między świadczeniodawcą a dyrektorem oddziału wojewódzkiego NFZ, to kontrola może dotyczyć również zgodności udzielania świadczeń z wymaganiami określonymi w podpisanym kontrakcie. Przy czym umowa zawarta między świadczeniodawcą a funduszem jest umową cywilnoprawną. W związku z tym stosuje się do niej np. przepisy dotyczące niewykonania zobowiązania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Strony mogą też przewidzieć karę umowną, na przykład do 2 proc. kwoty zobowiązania wynikającego z umowy za każde stwierdzone naruszenie. Kary nałożone przez NFZ podlegają kumulacji do 3 proc. kwoty zobowiązania w toku jednego postępowania kontrolnego i do 4 proc. – w okresie obowiązywania umowy.
Jeżeli sprawdzenie danej placówki przez NFZ jest następstwem zastrzeżeń zgłoszonych np. przez pacjenta, wówczas kontroler po zakończeniu działań przekazuje swoje stanowisko tej osobie. Ponadto NFZ bez względu na przyczynę kontroli jest zobowiązany sporządzić wystąpienie pokontrolne, które zawiera ocenę działalności i zalecenia pokontrolne. Świadczeniodawca ma obowiązek poinformowania NFZ o sposobie wykonania zaleceń i podjętych działaniach.
Resort może więcej
Nadzór nad działalnością NFZ i świadczeniodawców w zakresie realizacji umów prowadzi także minister zdrowia. Stosuje przy tym kryteria legalności, rzetelności i celowości podpisanych kontraktów. Jeśli stwierdzi przypadki naruszenia prawa, statutu funduszu, interesu świadczeniobiorców, powiadamia fundusz albo świadczeniodawcę – zależnie który podmiot kontroluje – o nieprawidłowościach i, wydając zalecenia, wyznacza termin do ich usunięcia.
W razie nieusunięcia nieprawidłowości przez NFZ minister może zastosować sankcje personalne. Natomiast w wypadku nieusunięcia nieprawidłowości przez świadczeniodawcę może nałożyć karę pieniężną w wysokości do miesięcznej wartości umowy.
Podobną karę może zastosować, jeśli stwierdzi rażące naruszenie prawa lub interesu świadczeniobiorców. Tego typu sankcja została nałożona m.in. na Szpital im. Świętej Rodziny, kierowany wówczas przez prof. Chazana.
Resort zdrowia ma też uprawnienia do kontroli podmiotów leczniczych pod względem medycznym i prawnym. Kompetencje obejmują m.in. uprawnienie do wizytacji pomieszczeń, obserwowania czynności związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, oceny dokumentacji medycznej, realizacji zadań określonych w regulaminie organizacyjnym. Na koniec ministerstwo informuje właściciela placówki o wynikach swoich działań.
1,3 mln zł taką karę nałożył NFZ na Szpital Specjalistyczny w Kościerzynie m.in. za nieprzestrzeganie kolejek na zabiegi i operacje oraz nieprawidłowości w dokumentacji
Podstawa prawna
Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 217 ze zm.) – art. 4 ust. 1 pkt 1–3, art. 6 ust. 1 i 2, art. 118 ust. 1 i 2, art. 120, art. 121, art. 122 ust. 5.
Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) – art. 64, art. 132 ust. 1, art. 162, art. 163 ust. 1 pkt 1, 2, art. 165, art. 170 ust. 1, art. 171 ust. 1, art. 173 ust. 1 pkt 2.
Rozporządzenie ministra zdrowia z 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2008 r. nr 81, poz. 484) – par. 29 ust. 1, par. 30 ust. 1 i 3.