W pierwszych miesiącach po porodzie zarówno matce, jak i noworodkowi przysługuje wiele praw. To rodzice muszą jednak zadbać o ich wyegzekwowanie. Przede wszystkim muszą dokonać wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), który będzie kontrolował rozwój dziecka.
Najlepiej, żeby był to pediatra. Formalność tę dobrze jest załatwić wkrótce po porodzie, ponieważ pierwsza wizyta u lekarza odbywa się najpóźniej w miesiąc po urodzeniu. Do końca szóstego tygodnia dziecko powinno zaś przejść niektóre szczepienia ochronne.

Najpierw wybór, potem wizyty u lekarza

Wyboru lekarza dokonuje się poprzez złożenie deklaracji w dowolnej przychodni POZ. Nie obowiązuje rejonizacja. Zwykle jednak ze względów praktycznych rodzice wybierają placówkę znajdującą się w pobliżu miejsca zamieszkania. Należy się tam udać z dokumentami uzyskanymi przy wypisie ze szpitala, w którym miał miejsce poród. Wybór lekarza POZ jest niezwykle istotny. To od niego będzie zależała jakość opieki nad dzieckiem, a także sprawność przeprowadzenia szczepień ochronnych. Ma on także prawo kierowania małego pacjenta do specjalistów, jeśli zajdzie taka potrzeba. W pierwszym roku życia maluch powinien być przez niego zbadany czterokrotnie.
Termin pierwszej wizyty u pediatry wyznaczy przychodnia przy zapisie do lekarza. Kolejne powinny nastąpić najpóźniej do końca szóstego, dziewiątego i dwunastego miesiąca życia. Podczas każdej wizyty lekarz dokładnie bada dziecko, ocenia tempo jego rozwoju fizycznego, dokonuje pomiaru masy i długości ciała, ocenia reakcje słuchowe, bada pod kątem wrodzonych wad rozwojowych. Dokonuje również oceny wykonania kalendarza szczepień obowiązkowych. Wszystkie wizyty u lekarza są bezpłatne. Finansuje je NFZ.
Wybranego dla dziecka lekarza lub przychodnię można zmienić. Dwa razy w ciągu roku taka zmiana jest bezpłatna. Za trzecią płaci się 80 zł.

Położna ma obowiązek poinstruować matkę

W pierwszych dniach po urodzeniu dziecka dużym wsparciem dla rodziców jest położna środowiskowa. Prawo do jej świadczeń ma każda ubezpieczona kobieta. Jednak w okresie połogu może z jej pomocy korzystać także osoba nieposiadająca ubezpieczenia zdrowotnego.
Wyboru położnej dokonuje się samemu. Można zdecydować się na opiekę specjalistki współpracującej z lekarzem rodzinnym. Nie ma jednak takiego obowiązku. Zapisu dokonuje się poprzez wypełnienie imiennej deklaracji wyboru położnej. Składa się ją w przychodni, gdzie świadczy ona usługi. Wizyty położnej odbywają się w domu. Ich termin uzgadnia się telefonicznie. Są bezpłatne, finansuje je NFZ. W ciągu sześciu tygodni po porodzie położna powinna odwiedzić dziecko czterokrotnie. Pierwsza wizyta musi odbyć się nie później niż 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez matkę i dziecko. Położna powinna zbadać podczas niej zarówno matkę, jak i noworodka. Do jej obowiązków należy m.in. opieka nad maluchem, obserwacja jego rozwoju fizycznego, instruowanie rodziców, jak pielęgnować dziecko, karmić je piersią, ocena relacji rodziny z noworodkiem, prowadzenie edukacji zdrowotnej. Po ukończeniu przez dziecko szóstego tygodnia życia położna przekazuje opiekę nad nim pielęgniarce POZ.

Szczepienia według kalendarza

Rodzice sami muszą zadbać o to, aby ich maluch został odpowiednio zaszczepiony. Wraz z zaświadczeniem o urodzeniu dziecka rodzice otrzymują kartę uodpornienia. Powinni dostarczyć ją do przychodni POZ, gdzie zapisali swoje dziecko. Odnotowuje się w niej wszystkie informacje dotyczące szczepień ochronnych wykonanych maluchowi. Kartę przechowuje lekarz POZ. To on jest odpowiedzialny za wykonanie obowiązkowych szczepień ochronnych i powinien powiadomić rodziców o ich terminach. Zasady ich przeprowadzania reguluje rozporządzenie ministra zdrowia z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień (Dz.U. nr 237, poz. 2018 z późn. zm.).
Szczepienia obowiązkowe odbywają się zgodnie z kalendarzem, który w drodze obwieszczenia ustala główny inspektor sanitarny. Publikuje go w formie komunikatu na swojej stronie internetowej. Pod adresem www.pis.gov.pl można go znaleźć w zakładce „Narodowy program szczepień ochronnych”.
Kalendarz, który będzie obowiązywał w kolejnym roku, powinien zostać opublikowany do końca października roku poprzedniego. W obecnie obowiązującym znajduje się osiem szczepień obowiązkowych, które muszą być wykonane u dziecka w ciągu siedmiu pierwszych miesięcy jego życia.
Koszty przeprowadzenia obowiązkowego uodpornienia są w całości pokrywane przez budżet państwa. Dla rodziców te szczepionki są więc całkowicie bezpłatne. Muszą być jednak podane dziecku przez świadczeniodawcę, który ma podpisaną umowę z NFZ na wykonywanie takiej usługi. W przeciwnym wypadku rodzic za takie szczepienie musi zapłacić. Dzieci nieubezpieczonych rodziców mają prawo do bezpłatnych szczepień obowiązkowych, także pod warunkiem że zostaną wykonane w przychodni, która ma kontrakt z NFZ.

Czasami rodzic musi zapłacić

Nie wszystkie szczepionki, które są potrzebne dzieciom, są ujęte w kalendarzu głównego inspektora sanitarnego. Nie są nim objęte te dobrowolne, czyli takie, za które rodzice w całości muszą płacić z własnej kieszeni, oraz zalecane. Wykaz tych ostatnich określa w drodze rozporządzenia minister zdrowia. Jest dostępny na stronie internetowej głównego inspektora sanitarnego.
Szczepienia zalecane są tylko częściowo dofinansowane ze środków publicznych. Koszt takiej szczepionki ponoszą rodzice, ale za wykonanie zabiegu, wpis do dokumentacji i ewentualne badania, jeśli są niezbędne, płaci NFZ. Pod warunkiem jednak, że szczepienie takie odbywa się w gabinecie lekarza, który ma zawarty odpowiedni kontrakt z funduszem. Warto o tym pamiętać, że koszt zabiegu i ewentualnych badań jest dla rodziców bezpłatny. Zdarza się bowiem, że lekarze rodzinni traktują taką usługę jako nieobjętą ubezpieczeniem zdrowotnym i każą za nią płacić, a jej cena może przekraczać nawet koszt samej szczepionki. Tę kupuje się samemu w aptece, na podstawie recepty wypisanej przez lekarza. Nieubezpieczeni rodzice ponoszą koszty wykonania szczepień zalecanych ich dzieciom z własnej kieszeni.

Kalendarz szczepień 2013:

Zgodnie z komunikatem głównego inspektora sanitarnego z 27 października 2012 r., w 2013 obowiązkowe dla dzieci są szczepienia, które chronią przed:

gruźlicą

polio

błonicą

tężcem

krztuścem

odrą

świnką

różyczką

wirusowym zapaleniem wątroby typu B.
PRZYKŁADY

1 Dziecko bezrobotnych rodziców ma prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych

Oboje z żoną nie mamy ubezpieczenia zdrowotnego. Trzy tygodnie temu urodziło się nam dziecko. Czy za opiekę położnej, wizyty u lekarza i szczepionki dla córki będziemy musieli płacić?

Dzieci do 18. roku życia mają prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej niezależnie od tego, czy ich rodzice są ubezpieczeni czy też nie odprowadzają składki zdrowotnej. Jednak placówki medyczne mają obowiązek sprawdzać status ubezpieczeniowy każdego małego pacjenta w systemie Elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorców (tzw. eWUŚ). W zależności od wyników sprawdzenia, za leczenie dziecka zapłaci NFZ lub budżet państwa. Placówka medyczna nie ma prawa odmówić takiemu dziecku świadczenia ani pobierać za nie opłat. Do ukończenia 18. roku życia finansuje mu je budżet państwa. Do sprawdzenia dziecka w e-WUŚ wystarczy dowód osobisty ojca lub matki, w zależności od tego, kto zgłosił malucha do ubezpieczenia. Jeżeli dziecko ma nieubezpieczonych rodziców, mały pacjent wyświetli się w systemie eWUŚ na czerwono. Jeżeli żaden z rodziców nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego w Polsce albo innym kraju UE, wnuka może zgłosić w NFZ ubezpieczony dziadek lub babcia.

2 Oboje rodzice mogą ubezpieczyć potomka w NARODOWYM FUNDUSZU Zdrowia

Żona jest lekarką i po urodzeniu dziecka zgłosiła ten fakt pracodawcy, ale szpital nie dopełnił formalności w ZUS. Czy także ja w swoim miejscu pracy powinienem zgłosić córkę do ubezpieczenia zdrowotnego, aby mieć większą pewność, że zostanie nim objęta?

Dzieci podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, co oznacza, że muszą być do niego zgłoszone. Rodzic powinien dopełnić tej formalności za pośrednictwem swojego pracodawcy lub płatnika składki zdrowotnej. Na poinformowanie o urodzeniu potomka ma siedem dni. Pracodawca z kolei powinien zgłosić dziecko pracownika na formularzu ZUS ZCNA do ubezpieczenia zdrowotnego. Ma na to również 7 dni. Wystarczy, że dziecko zgłosi jeden z rodziców, ale mogą to zrobić oboje jednocześnie.

W przypadku, gdy pracodawca jednego z rodziców zapomni o dopełnieniu obowiązku zgłoszeniowego, dziecko zyska tytuł do ubezpieczenia od drugiego rodzica. Pozwoli to uniknąć problemów podczas zapisywania potomka na wizyty do lekarza.

Przychodząc do lekarza z dzieckiem, które nie ukończyło 3. miesiąca życia i nie ma nadanego numeru PESEL, rodzice podają swój PESEL i na jego podstawie jest ustalane prawo do świadczeń.

3 Po zmianie pracy trzeba ponownie zgłosić dziecko do ubezpieczenia w NFZ

Od niedawna jestem zatrudniony w nowej firmie. Pół roku temu urodził się mój syn i wówczas zgłosiłem ten fakt poprzedniemu pracodawcy. Czy po zmianie pracy powinienem na nowo zgłosić je do ubezpieczenia zdrowotnego.

Po zmianie pracy trzeba poinformować nowego pracodawcę o członkach rodziny zgłaszanych wcześniej do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie wystarczy tej formalności dopełnić tylko raz, w poprzednim miejscu zatrudnienia. Kiedy ubezpieczony zostanie wyrejestrowany z ubezpieczenia przez dotychczasowego pracodawcę, razem z nim stracą bowiem prawo do leczenia na koszt NFZ wszyscy członkowie jego rodziny. Dziecko oczywiście będzie nadal uprawnione do bezpłatnych świadczeń, nawet gdy nie zostanie ubezpieczone ponownie. Aby uniknąć problemów z weryfikacją jego statusu ubezpieczeniowego, najlepiej od razu po zmianie pracy zgłosić je ponownie do ubezpieczenia w nowym miejscu zatrudnienia.

Podstawa prawna

Art. 18 ust. 7, art. 19 ust. 4 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. nr 234, poz. 1570 z późn. zm.). Rozporządzenie ministra zdrowia z 18 kwietnia 2002 roku w sprawie trybu finansowania z budżetu państwa kosztów świadczeń zdrowotnych, udzielanych w związku z chorobami zakaźnymi i zakażeniami (Dz.U. nr 63, poz. 577). Załącznik nr 1 część 3, załącznik nr 3 do rozporządzenia ministra zdrowia z 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 139, poz. 1139).