Na terenie gminy radni wskazali, w jakich miejscach może się odbywać handel. Poza nimi wprowadzono całkowity zakaz. Czy samorząd może nakładać za jego złamanie grzywnę?
Co do zasady zgodnie z art. 40 ust. 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1515 ze zm.) przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę grzywny. Daje to podstawę do nałożenia w myśl art. 54 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2015 r. poz. 1094 ze zm.) na osoby wykraczające przeciwko wydanym przepisom porządkowym kary grzywny do 500 zł (zob. też wyrok TK z 8 lipca 2003 r., P 10/02).
Jednakże należy pamiętać, że przysługujących radzie gminy kompetencji w zakresie stanowienia przepisów porządkowych nie można traktować rozszerzająco i nie mogą być one wykorzystywane do bieżącego zarządzania na danym obszarze (zob. wyroki NSA z 3 grudnia 2004 r., GSK 1132/04 i z 11 lipca 2006 r., II GSK 68/06), ale wyłącznie w celu przeciwdziałania realnym zagrożeniom życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego (art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym).
Dodatkową przesłanką dopuszczalności regulowania określonych kwestii za pomocą wydania przepisów porządkowych jest nieuregulowanie ich ustawowo lub w innych powszechnie obowiązujących przepisach. To właśnie stwierdzanie realności zagrożenia wskazanych wartości i nieuregulowanie w przepisach powszechnie obowiązujących mającej stanowić zagrożenie kwestii stanowi punkt wyjścia do oceny dopuszczalności ustanowienia przepisów porządkowych. Jak się wydaje, wprowadzanie zakazu handlu na terenie całej gminy, przy wyznaczeniu jedynie miejsc, gdzie taki handel może się odbywać, nie spełnia przynajmniej jednej z koniecznych przesłanek (a spełnione muszą być obie łącznie).
Trudno byłoby uznać za zasadne i racjonalne wskazywanie wszystkich miejsc w gminie, w których prowadzenie handlu nie stwarzałoby realnego zagrożenia dla życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Ponadto wiele okoliczności uzasadniających wprowadzanie ograniczeń w tym zakresie wskazanych jest chociażby w ustawie z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 460 ze zm.), a także ustawie z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.). Nie można też zapominać o zapewniającym wolność działalności gospodarczej art. 22 konstytucji.
Dr Konrad Walczuk, Kancelaria Adwokacka Walczuk.eu