Najnowsza, bardzo obszerna nowelizacja ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw zmienia ponad 40 aktów prawnych. Sejm uchwalił ją po prawie rocznym procedowaniu, a 28 lipca tekst został opublikowany w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1045.

Nowelizacja jest owocem doświadczeń zebranych w trakcie przeprowadzonej w 2012 roku przez ministra administracji i cyfryzacji akcji „Sprawne państwo, sprawny samorząd terytorialny”. Początkowo regulacja miała nazwę: „ustawa o poprawie warunków świadczenia usług przez jednostki samorządu terytorialnego”. Jej celem było usprawnienie realizacji zadań, które gminy, powiaty i województwa wykonują na rzecz obywateli. Dlatego zmieniono wiele ustaw, które określają ustrój i zadania samorządu.

Ustawa zakłada możliwość łączenia sąsiadujących ze sobą gmin. Będzie to możliwe także w przypadku powiatów. Pomocny w rozwiązywaniu problemów z tym związanych ma być pełnomocnik. Jego zadaniem będzie przygotowanie organizacyjne i prawne połączonego samorządu do wykonywania zadań publicznych. Do czasu nowych wyborów przejmie on także wykonywanie zadań i kompetencji jej organów. Nie wszyscy pytani przez nas eksperci uważają, że tak umocowana osoba jest przy przekształceniach niezbędna.

Nowelizacja ułatwia też tworzenie związków przez gminy i, co jest nowością – także przez gminy i powiaty. To bardzo istotne, ponieważ charakter zadań publicznych, np. w zakresie transportu, niejednokrotnie wykracza poza zakres właściwości jednego szczebla samorządu terytorialnego. Nowe przepisy mają być na tyle elastyczne, by umożliwiać dostosowywanie przez samorządy rozwiązań do uwarunkowań i potrzeb lokalnych, które w związku z rozwojem i zmianami społeczno-gospodarczymi zmieniają się w czasie.

Jednak w praktyce nowelizacja wprowadza też wiele zmian w ustawach, które nie są bezpośrednio związane z funkcjonowaniem jednostek samorządowych. Przykładowo chodzi tu o ustawę o policji, prokuraturze, straży granicznej, ochronie przyrody itd. Kwestie te pomijamy w tym dodatku. Na końcu publikujemy tylko listę ponad 40 aktów prawnych zmienianych ustawą .Ten konglomerat jest ostro krytykowany przez ekspertów.

Dzisiaj dużą część niniejszego dodatku poświęcimy omówieniu zmian podatkowych w ustawach: o podatkach i opłatach lokalnych, o podatku od spadków i darowizn, o podatku rolnym, o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz o podatku leśnym. Wszystkie te akty prawne dotyczą danin, które stanowią dochody jednostek samorządu terytorialnego. Mimo że część z nich podatnicy i płatnicy wpłacają do urzędów skarbowych (PCC oraz podatek od spadków i darowizn), to następnie odpowiednie kwoty są przekazywane do poszczególnych samorządów. Największe znaczenie dla gmin mają zmiany w podatku od nieruchomości, dlatego im poświęcimy najwięcej uwagi. Zajmujemy się też, oczywiście, kwestiami rozstrzyganymi bezpośrednio w ustawie o samorządzie gminnym.

W zasadniczej części ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2016 r. W tym dniu zaczną obowiązywać nowe rozwiązania dotyczące możliwości łączenia gmin i powiatów, zapewnienia samorządowym jednostkom organizacyjnym wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej. Zmieni się także procedura tworzenia związków międzygminnych (powiatu), modyfikacji ich statutów i likwidacji. Będzie też można powoływać związki powiatowo-gminne.

Autorem pierwszej części dodatku jest Leszek Jaworski, prawnik specjalizujący się w prawie administracyjnym części drugiej – Łukasz Zalewski, dziennikarz Dziennika Gazety Prawnej.

Czytaj cały dodatek w platformie e-DGP >>