Członkowie korpusu służby cywilnej do 31 marca 2018 r. muszą złożyć stosowny formularz. W bieżącym roku data ta wypada jednak w sobotę. A jakby było mało, w poniedziałek jest Wielkanoc. Kiedy więc trzeba złożyć oświadczenie? Zdania ekspertów są rozbieżne.
Do 31 marca członkowie służby cywilnej muszą złożyć oświadczenia majątkowe. W tym roku dzień ten przypada na sobotę. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zobowiązała swoich pracowników do złożenia oświadczeń do ostatniego dnia roboczego, czyli do piątku 30 marca. Część ekspertów uważa jednak, że termin realizacji obowiązku upływa dopiero 3 kwietnia 2018 r. Dlaczego? Otóż przepisy kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania administracyjnego stanowią, że jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą. W 2018 r. będzie to wtorek (3 kwietnia), gdyż na 1 i 2 kwietnia przypadają święta wielkanocne.
Komplikacje są spowodowane luką prawną, którą zawiera ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1393, potocznie zwana ustawą antykorupcyjną). Regulacja ta nie określa, jakie przepisy należy stosować do terminu składanych oświadczeń majątkowych, czy jest to ustawa z 23 kwietnia 1963 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.), czy ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257). Taką samą lukę prawną zawiera ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1875 ze zm.), która przewiduje obowiązek składania oświadczenia majątkowego przez samorządowców.
Uniknąć zastrzeżeń
Pracownicy KPRM dostali niedawno wewnętrzną informację, że w tym roku ostateczną datą złożenia oświadczenia jest piątek 30 marca. W dokumencie zabrakło jednak podstawy prawnej przyspieszenia terminu składania oświadczeń majątkowych, bo zgodnie z ustawą urzędnicy mają na to czas do 31 marca. Problem w tym, że w tym roku jest to sobota. W związku z tym należy przypuszczać, że przyjęto stanowisko zbieżne z tym, jakie w 2010 r. ogłosił minister spraw wewnętrznych i administracji. Chodziło wówczas o oświadczenia składane na 2 miesiące przed upływem kadencji. Wtedy termin przypadał na niedzielę. W informacji tej podano „(...) W celu wyeliminowania ewentualnych wątpliwości, dotyczących składania oświadczeń majątkowych – związanych z odpowiednim stosowaniem przepisów k.p.a. oraz przepisów prawa cywilnego w zakresie terminów – należy zarekomendować składanie wyżej wymienionych oświadczeń najpóźniej w ostatnim dniu roboczym, poprzedzającym dzień 12 września 2010 r., chyba że urzędy zapewnią obsługę organu (któremu należy złożyć oświadczenie majątkowe) w dniach 11-12 września 2010 r. Niebudzącym zastrzeżeń potwierdzeniem zrealizowania ustawowego obowiązku będzie wówczas wpływ oświadczenia o stanie majątkowym do urzędu najpóźniej do 12 września 2010 r.”.
Klopotliwe kodeksy
Niestety w literaturze opinie co do stosowania odpowiednich przepisów do ustalenia terminu na złożenie oświadczenia majątkowego są sporne. Jedni eksperci uważają, że należy stosować przepisy k.p.a., drudzy że k.c. Do niedawna spór był jeszcze ostrzejszy. Sobota w k.p.a. (odmiennie niż w k.c.) nie była traktowana tak samo jak niedziela czy inne dni ustawowo wolne od pracy. Zmieniło się to wraz z nowelizacją tej procedury, która weszła w życie 1 czerwca 2017 r. Zdaniem dr. Mariusza Bidzińskiego, wspólnika w Kancelarii Radcowskiej Chmaj i Wspólnicy, istnieją dwa źródła prawne właściwe do obliczenia terminu w zakresie obowiązku złożenia oświadczenia majątkowego, tj.: art. 57 i nast. k.p.a. oraz 110 i nast. k.c. Prawnik zauważa, że od 1 czerwca 2017 r. na szczęście termin sobotni przez obie ustawy jest traktowany tak samo. Zarówno z art. 57 par. 4 k.p.a., jak i art. 115 k.c. wprost wynika, że jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą. W ocenie dr. Bidzińskiego członkowie korpusu służby cywilnej muszą złożyć oświadczenia majątkowe najpóźniej po Wielkanocy, tj. 3 kwietnia 2018 r. Z poglądem tym zgadza się dr Stefan Płażek, adiunkt Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Data wysłania czy odbioru
Kolejna wątpliwość dotyczy tego, kiedy termin na złożenie oświadczenia jest zachowany. I tak zwolennicy stosowania do oświadczeń k.c. twierdzą, że termin ich złożenia (jako materialnoprawny) zostaje dochowany tylko wówczas, gdy dokument fizycznie dotrze do adresata (urzędu) w wyznaczonym terminie. Odmiennego zdania jest mecenas Stefan Płażek. Uważa on, że złożenie oświadczenia majątkowego nie jest złożeniem oświadczenia woli w rozumieniu art. 60 k.c., lecz aktem w ramach szczególnego publicznoprawnego postępowania. Adresatem jest tu organ publiczny, nie zaś podmiot prywatny. – Z tych względów uważam, że obowiązek zostanie spełniony, jeśli oświadczenie w oznaczonym terminie zostanie nadane listem poleconym – twierdzi Stefan Płażek. A ponieważ ustawa nie podaje wymogów co do formy przesyłki, należy uznać za dopuszczalne także złożenie oświadczenia drogą elektroniczną – dodaje.