W naszej gminie co roku powraca pewien problem związany z zatwierdzaniem sprawozdań. Chodzi o to, czy w trakcie sesji wymagane jest dokładne odczytanie zawartości m.in. sprawozdań finansowego i z wykonania budżetu gminy, czy wystarczy tylko zapoznanie się z tymi dokumentami przez radnych na sesji?
Poruszona kwestia nie jest wprost uregulowana ani w ustawie o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), ani w ustawach samorządowych, w tym o samorządzie gminnym. To z kolei może stwarzać problemy interpretacyjne i prowadzić do wadliwie przeprowadzonej procedury, a w konsekwencji uchwała w sprawie absolutorium może zostać unieważniona przez organ nadzoru, jakim w tym przypadku jest regionalna izba obrachunkowa.
Co reguluje ustawa
Kwestie rozpatrzenia i zatwierdzenia zarówno sprawozdania finansowego, jak i sprawozdania z wykonania budżetu regulują art. 270 ust. 4 oraz art. 271 u.f.p. Ustawodawca określił w nich, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (JST) rozpatruje i zatwierdza sprawozdanie finansowe JST wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu do 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym. Zaś nie później niż 30 czerwca roku następującego po roku budżetowym podejmuje uchwałę w sprawie absolutorium dla zarządu po zapoznaniu się m.in. ze sprawozdaniem z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego i sprawozdaniem finansowym. Wynika z tego, że fizyczne odczytanie całej treści sprawozdań jako warunek formalnoprawny procedury absolutoryjnej nie jest konieczne. Wystarczające będzie, gdy radni przeprowadzą stosowną dyskusję w oparciu o analizę wspomnianych dokumentów sprawozdawczych.
Co mówi doktryna
W doktrynie (por. komentarz do art. 270 ust. 4 ustawy o finansach publicznych pod red. dr Agnieszki Mikos-Sitek, dr Rafała Bucholskiego „Ustawa o finansach publicznych. Komentarz”, wydanie 4, 2017) akcentuje się, że w celu wykonania powyższych zadań organ stanowiący musi się zebrać na posiedzeniu (sesji, np. rady gminy), na którym jednym z punktów porządku obrad będzie rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań. Natomiast debata na temat sprawozdań odbywa się na sesji, podczas której radni dokonują oceny ich wykonania, a następnie odnoszą się do zasadności wniosku o udzielenie lub nieudzielenie absolutorium. Porządek obrad sesji absolutoryjnej powinien uwzględniać zwłaszcza rozpatrzenie sprawozdania z wykonania budżetu i sprawozdania finansowego oraz opinii z badania sprawozdania finansowego, jeżeli była sporządzona. Rozpatrzenie sprawozdania obejmuje zaznajomienie się z nim i przeanalizowanie przez organ stanowiący.
Jak rozstrzygają sądy
W odniesieniu do podanej problematyki i wspomnianej regulacji art. 270 ust. 4 u.f.p. istotne stanowisko wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 14 grudnia 2012 r. (sygn. akt I SA/Po 878/12) dotyczącego opinii Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu o konieczności odczytania sprawozdań w całości. WSA przyjął, że pomimo nieodczytania sprawozdań w całości nie można uznać, że – jak czyni to Kolegium RIO w uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego – nie zostały one rozpatrzone, a tym samym, iż Rada Miejska X naruszyła art. 270 ust. 4 u.f.p. Trwała bowiem szeroka dyskusja nad nimi w gronie radnych gminnych obecnych na posiedzeniu rady (sesji). Zdaniem sądu oznacza to, że zostały spełnione minimalne wymogi. Sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z wykonania budżetu zostały bowiem omówione, a radnym umożliwiono zabranie głosu w dyskusji nad nimi. W konsekwencji sąd przyznał rację gminie, uchylając rozstrzygnięcie nadzorcze regionalnej izby obrachunkowej.
Potwierdził to WSA w Poznaniu w innym orzeczeniu z 14 grudnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 879/12, wskazując, że sprawozdania finansowe oraz z wykonania budżetu gminy uznaje się za rozpatrzone bez konieczności odczytania ich w czasie sesji rady. Istotne jest to, aby radni byli w posiadaniu stosownej dokumentacji i mogli zabrać głos w dyskusji nad nimi.
RIO pomoże rozwiać wątpliwości
W razie niejasności związanych z procedurą absolutoryjną można się zwrócić do właściwej miejscowo regionalnej izby obrachunkowej o udzielenie stosownych wyjaśnień w podanym zakresie przedmiotowym. Podmioty te są ustawowo umocowane do udzielania informacji w sprawach dotyczących stosowania przepisów o finansach publicznych.
Podstawa prawna
Art. 270 ust. 4, art. 271 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.).
Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.).