Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.) przewiduje w art. 7 zwolnienia dotyczące niektórych nieruchomości i podatników. Jednak ustawowe preferencje dotyczą tylko nielicznych obiektów – np. niektórych budynków gospodarczych.
Przykładowo wolne od daniny są budowle wchodzące w skład infrastruktury kolejowej oraz zajęte pod nie grunty, o ile spełnione są warunki określone w tym przepisie. Z preferencji korzystają też budowle infrastruktury portowej oraz budynki, budowle i zajęte pod nie grunty na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego. Ustawa przewiduje też jednak zwolnienia, z których mogą korzystać „zwykłe” firmy i osoby fizyczne.
Budynki gospodarcze
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zwolnione z podatku są budynki gospodarcze lub ich części:
● służące działalności leśnej lub rybackiej,
● położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej,
● zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej.
Zwolnienie nie obejmuje więc budynków gospodarczych, służących do działalności gospodarczej. Kolejna preferencja dotyczy budynków położonych na terenach rodzinnych ogrodów działkowych. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 12 ustawy wolne od podatku są położone na terenie rodzinnego ogrodu działkowego: grunty i budynki nieprzekraczające norm powierzchni ustalonych w przepisach prawa budowlanego dla altan i obiektów gospodarczych oraz budynki stanowiące infrastrukturę ogrodową (w rozumieniu ustawy z 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych; Dz.U. z 2014 r. poz. 40) – z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Jak wynika z art. 29 ust. 1 pkt 4 prawa budowlanego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.) norma powierzchni dla altan i obiektów gospodarczych położonych na terenach rodzinnych ogrodów działkowych wynosi 25 mkw. powierzchni zabudowy – jeśli ogród jest w mieście, oraz 35 mkw. – jeśli ogród jest poza granicami miasta.
Ważne jest więc, jak policzymy powierzchnię altany. Często ma ona taras. O tym, że nie należy go wliczać do powierzchni zabudowy orzekł Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z 12 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1044/10). Wyjaśnił, że przy określaniu powierzchni altany, która potencjalnie podlegała opodatkowaniu na mocy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (bo wraz z tarasem przekraczała 35 mkw.) organy podatkowe mogły uwzględnić jedynie powierzchnię ograniczoną ścianami, które konstytuują budynek. A altana tylko jako budynek może być objęta podatkiem. Ponieważ powierzchnia ograniczona ścianami wynosiła w omawianej sprawie 34,43 mkw., to – zdaniem NSA – skarżący byli zwolnieni z podatku od nieruchomości od altany.
Z wyroku tego wynika również, że altana musi spełniać wymogi niezbędne do uznania jej za budynek, aby w ogóle rozważać, czy podlega regulacjom z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Jak wynika z art. 1a ust. 1 pkt 1 tej ustawy, budynek to obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadający fundamenty i dach. Jeśli zatem przykładowo, budynek nie posiada fundamentów (jest np. posadowiony na gruncie, ale można go w każdej chwili przenieść w inne miejsce), to nie jest budynkiem a budowlą. Te ostatnie z kolei podlegają opodatkowaniu wyłącznie w przypadku, gdy są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. W konsekwencji jeśli w altanie, niewiązanej z gruntem, o powierzchni przekraczającej 25 mkw. w miastach i 35 mkw. poza miastem, znajdującej się na terenie rodzinnego ogrodu działkowego, nie jest prowadzona działalność, to nie będzie ona opodatkowana. Inny przykład. Właściciel altany, która spełnia kryteria dla budynków (m.in. ma fundamenty, a więc jest trwale związana z gruntem) i jest w niej prowadzona działalność gospodarcza (np. sklep), musi zapłacić daninę – choćby jej powierzchnia nie przekraczała norm prawa budowlanego. Właściwa będzie stawka najwyższa – dla budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Zwolnienia w gminach
Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, rada gminy może w drodze uchwały wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ust. 1 oraz w art. 10 ust. 1 ustawy z 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw.
Wiele rad skorzystało z tego uprawnienia i wprowadziło na swoim terenie zwolnienia. Część z nich kwestionują jednak sądy administracyjne, ponieważ rady gmin nie mogą ustanawiać zwolnień przedmiotowo-podmiotowych ani podmiotowych. Przykładowo, w wyroku z 16 kwietnia 2014 r. (sygn. akt I SA/Gd 222/14) WSA w Gdańsku wyjaśnił, że w uchwale rady gminy przedmiot zwolnienia powinien być tak określony, aby nie można było zidentyfikować konkretnego podatnika, który miałby skorzystać z preferencji. Musi więc ono dotyczyć gruntów, budynków lub budowli. Cechy nieruchomości, które będzie obejmowało zwolnienie, rada gminy musi określić w taki sposób, aby jedynie hipotetycznie dotyczyły one podatnika. Przykładowo: rada gminy nie może zwolnić z daniny właścicieli budynków znajdujących się na starym mieście albo należących do zasobu mieszkaniowego gminy.
W praktyce obowiązują różne ulgi. N przykład, rada miasta Krakowa uchwaliła zwolnienie od daniny nowych budynków zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia ogólnodostępnych parkingów (uchwała nr XVI/188/11 z 25 maja 2011 r.). Dotyczy ono jedynie parkingów położonych na terenach, na których jest deficyt miejsc postojowych. Jeśli zaś obowiązek wybudowania parkingu wynikał z przepisów, to właściciel nie będzie mógł skorzystać z preferencji. Z kolei podmioty, których ona dotyczy, będą zwolnione z daniny przez 10 lat – o ile uzyskana w ten sposób pomoc nie przekroczy limitów pomocy publicznej określonych w rozporządzeniu Komisji Europejskiej (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu o pomocy de minimis (Dz.Urz. UE L nr 379 z 28 grudnia 2006 r.).
W Warszawie z kolei wciąż obowiązuje preferencja dla gruntów, budynków lub ich części związanych z nowymi inwestycjami w sektorze turystyki, przeznaczonymi na: obiekty hotelarskie, działalność związaną z turystyką oraz działalność związaną ze sportem (uchwała z 6 grudnia 2007 r., nr XX/678/2007). Została ona wprowadzona jako zachęta podatkowa dla podmiotów, które chciałyby wybudować np. hotel przed Euro 2012. Oczywiście podatnik musi spełnić określone w uchwale warunki.
W wielu miastach – np. Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Krosnowie – obowiązują też zwolnienia dla inwestycji, w wyniku których powstaną nowe miejsca pracy. Zwykle dotyczy to jednak określonego przedmiotu działalności. Przykładowo w Poznaniu (uchwała nr XLIV/554/V/2008 z 4 listopada 2008 r.) zwolnienie nie obejmuje inwestycji dotyczących działalności handlowej, stacji paliw, organizowania targów i wystaw oraz działalności logistycznej, spedycyjnej i magazynowej.
Podatnicy, którzy chcą skorzystać ze zwolnień uchwalanych przez rady gmin, muszą w praktyce spełnić warunki określone w tych dokumentach. Zwykle – np. w przypadku ulg dotyczących budynków związanych z nowymi inwestycjami – w grę wchodzą również ograniczenia dotyczące udzielania pomocy de minimis. A to oznacza, że wartość zwolnień podatkowych nie może przekroczyć 200 tys. euro w ciągu trzech lat podatkowych.
Preferencje w SSE
Ograniczeniom dotyczącym pomocy de minimis podlegają również zwolnienia z podatku od nieruchomości dla przedsiębiorstw działających w specjalnych strefach ekonomicznych. Preferencje stanowią bowiem regionalną pomoc publiczną na wspieranie nowych inwestycji.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz.U. z 2003 r. nr 188, poz. 1840 ze zm.), zwalnia się z podatku od nieruchomości grunty, budowle i budynki, które są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy na podstawie zezwolenia.
Szczegółowe warunki dotyczące takiego zwolnienia precyzują rady gmin lub miast w uchwałach (np. uchwała nr XII/259/07 rady miasta Gdańska z 30 sierpnia 2007 r.).
W Gdańsku przedsiębiorca musi złożyć w urzędzie miasta zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE, oświadczenie o otrzymanej pomocy publicznej oraz wszystkie zaświadczenia o pomocy de minimis, jakie otrzymał w ciągu trzech lat budżetowych. Jeśli firma realizuje zadania z zakresu administracji publicznej, musi również złożyć oświadczenie o wykonaniu tych zadań.
PRZYKŁADY
1. Czy od nieużytków zawsze jest zwolnienie
Przedsiębiorstwo jest właścicielem nieużytków, które są związane z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą. Czy może skorzystać ze zwolnienia z podatku od nieruchomości?
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych przewiduje co do zasady, że grunty i budynki będące w posiadaniu przedsiębiorcy są (z pewnymi wyjątkami) opodatkowane podatkiem od nieruchomości według najwyższych stawek. W przypadku nieużytków ustawa przewiduje co prawda zwolnienie (art. 7 ust. 1 pkt 10), ale nie dotyczy to gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Oznacza to, że jeśli przedsiębiorca jest jedynie ich właścicielem, ale nie zostały one faktycznie zajęte na prowadzoną przez niego działalność, to będą korzystać ze zwolnienia z podatku. Natomiast jeśli faktycznie zostały zajęte na działalność, to trzeba je opodatkować. W takim przypadku należy zastosować stawki właściwe dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków. Maksymalna stawka daniny wynosi w tym roku 0,89 zł za 1 mkw. powierzchni działki.
Podstawa prawna
Art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.).
2. Czy firma badawcza uiszcza daninę
Przedsiębiorstwo o statusie centrum badawczo-rozwojowego prowadzi działalność i do tego celu wykorzystuje budynek, którego jest właścicielem. Płaciło w zeszłych latach podatek od nieruchomości. Czy postępuje prawidłowo?
Zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 5a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych zwolnieni z daniny są przedsiębiorcy o statusie centrum badawczo-rozwojowego uzyskanym na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej – w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych. Oznacza to w praktyce, że grunty, budynki i budowle zajęte na prowadzenie takich badań są zwolnione z podatku. Jeśli więc firma w tym roku i latach poprzednich opodatkowywała budynek, to powinna złożyć korekty deklaracji na podatek od nieruchomości i wystąpić do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o stwierdzenie i zwrot nadpłaty.
Powyższe zwolnienie nie oznacza jednak, że cały budynek automatycznie jest wolny od daniny. Jeśli przedsiębiorstwo prowadzi również inną działalność w tym budynku, niezwiązaną z badaniami i pracami rozwojowymi, to musi od tak wykorzystywanych części budynku zapłacić podatek od nieruchomości według najwyższych stawek.
Podstawa prawna
Art. 7 ust. 2 pkt 5a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.).
Podstawa prawna
Art. 1a ust. 1 pkt 1, art. 7 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.).
Art. 10 ust. 1 ustawy 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz.U. z 2003 r. nr 188, poz. 1840 ze zm.).
Art. 29 ust. 1 pkt 4 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.).