To od wyboru zgłaszającego zależy, czy jego wynalazek będzie chroniony tylko w jego ojczystym kraju, czy także poza jego granicami. Należy jednak pamiętać, że aby uzyskać ochronę w innych państwach, należy najpierw dokonać zgłoszenia w polskim urzędzie patentowym.
Przez uzyskanie patentu w danym państwie nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym jego obszarze. Zgłaszający, chcąc ubiegać się o patent, może dokonać wyboru procedury, na podstawie której prowadzone będzie postępowanie o udzielenie prawa. Wyróżnić można procedury: krajową, regionalną i międzynarodową, przy czym zastosowanie jednego rodzaju procedury nie pozbawia zgłaszającego możliwości zastosowania jednocześnie innego jej rodzaju.

Konwencja paryska

Procedura krajowa polega na dokonaniu zgłoszenia w urzędzie patentowym kraju, w którym zgłaszający chce uzyskać ochronę. Zatem dokonanie zgłoszenia w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej (UPRP) umożliwia uzyskanie patentu na całym obszarze RP. Często jednak ochrona patentowa obejmująca jedynie terytorium państwa, z którego pochodzi zgłaszający, jest niewystarczająca dla pełnego zabezpieczenia jego interesów majątkowych.
Zgłaszający, chcąc rozszerzyć ochronę swojego wynalazku na terytorium innych krajów, może dokonać zgłoszenia w ich urzędach patentowych, korzystając z pierwszeństwa konwencyjnego. Na podjęcie decyzji co do ubiegania się o ochronę za granicą ma 12 miesięcy od daty dokonania pierwszego zgłoszenia, zgodnie z art. 4 konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej z 1883 r., której stroną jest Polska. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 40 ustawy – Prawo własności przemysłowej z dnia 30 czerwca 2000 r., obywatel polski bądź polska osoba prawna może zgłosić wynalazek za granicą dopiero po dokonaniu zgłoszenia w UPRP. Jednakże dokonanie zgłoszeń krajowych w wielu krajach pociąga za sobą wysokie koszty obciążające zgłaszającego już w ciągu pierwszych 12 miesięcy od daty pierwszeństwa. Te niedogodności doprowadziły do powstania szeregu porozumień międzynarodowych zapewniających systemy, w których za pomocą jednego zgłoszenia możliwe jest uzyskanie ochrony w wielu państwach oraz zmniejszenie ponoszonych kosztów.

Ochrona międzynarodowa

Układ o współpracy patentowej (PCT) z 1970 r., do którego należą obecnie 144 państwa (Polska od 1990 r.), umożliwia dokonanie jednego zgłoszenia, tzw. zgłoszenia międzynarodowego, zastępującego wnoszenie kilku oddzielnych zgłoszeń krajowych. Procedura składa się z dwóch faz: międzynarodowej i krajowej. Z chwilą wnoszenia zgłoszenia PCT zgłaszający nie musi dokonywać wyboru, w których państwach chce uzyskać ochronę. Ma na to 30 miesięcy (z nielicznymi wyjątkami) od daty pierwszeństwa, gdyż dopiero przed upływem tego terminu zgłoszenie musi wejść w fazę krajową. W tej fazie zgłoszenie podlega przepisom krajowym, czyli krajowe urzędy patentowe niezależnie prowadzą badanie merytoryczne i wydają decyzję o udzieleniu patentu.
Zaletą procedury PCT jest jednolita forma zgłoszenia dla wszystkich umawiających się państw, zmniejszająca wysiłek, czas oraz koszty ponoszone przez zgłaszającego, który dokonuje jednego zgłoszenia, do jednego urzędu, w jednym języku i ponosi jedną opłatę. Ponadto otrzymywany w fazie międzynarodowej raport z badania wstępnego pozwala zgłaszającemu ocenić możliwości uzyskania ochrony przed ponoszeniem kosztów tłumaczenia zgłoszenia na języki krajowe.

Procedura regionalna

Zgłaszający, ubiegając się o udzielenie patentu w wielu krajach, może wybrać procedurę regionalną zgodnie z konwencją o patencie europejskim (EPC). Polska przystąpiła do konwencji 1 marca 2004 r., więc zgłaszający, dokonując zgłoszenia europejskiego, może wskazać Polskę jako kraj, w którym chce uzyskać ochronę.
Celem konwencji było utworzenie systemu uzyskiwania ochrony wynalazków w sposób prostszy, tańszy i pewniejszy poprzez stworzenie jednolitej europejskiej procedury dla uzyskiwania patentów. Przed Europejskim Urzędem Patentowym toczy się całe postępowanie od badania formalnego do wydania decyzji o udzieleniu patentu. Dopiero po udzieleniu patentu niezbędne jest złożenie wniosku o uprawomocnienie patentu w urzędach patentowych poszczególnych państw.
Zaletą procedury europejskiej jest jedno zgłoszenie, które wywiera skutek w wielu krajach, jednolita forma zgłoszenia, jedna procedura udzielania patentów i jednolity zakres ochrony. Dodatkowo rozdzielenie etapu poszukiwania zakończonego pisemną opinią dotyczącą patentowalności oraz pełnego badania merytorycznego pozwala zgłaszającemu ocenić szanse uzyskania patentu i podjąć decyzję co do kontynuowania postępowania przed ponoszeniem dalszych kosztów.

Elżbieta Pietruszyńska-Dajewska, Polservice Kancelaria Rzeczników Patentowych