Wraz z likwidacją konkursów na stanowiska dyrektorskie w administracji rządowej zrezygnowano z oceny okresowej. O jakości pracy decyduje czas pozostawania na stanowisku kierowniczym. Poza tym sądy nie mogą pracownikom zmieniać uzyskanych not na wyższe.
Czy dyrektor również jest oceniany jak inni
W lutym zostałem powołany na stanowisko szefa departamentu w jednym z ministerstw. Wcześniej byłem naczelnikiem wydziału. Trochę jestem zaskoczony, bo dyrektor generalny nie rozmawiał ze mną o wytycznych do oceny okresowej. Czy na tym stanowisku wciąż jest ona wymagana?
NIE
23 stycznia weszła w życie nowelizacja ustawy o służbie cywilnej. Za jej sprawą zlikwidowane zostały konkursy na wyższych stanowiskach. Powoływanie odbywa się w trybie i na zasadach przewidzianych w kodeksie pracy. Przy tej okazji zdecydowano, że takie osoby nie będą objęte oceną okresową. Dla pozostałych członków służby cywilnej nic się nie zmieni w tym zakresie. A to oznacza, że pracownicy służby cywilnej, urzędnicy mianowani, a także np. naczelnicy będą wciąż co do zasady podlegali co dwa lata ocenie okresowej. Ustawodawca zdecydował, że weryfikacja pracy osób zajmujących wyższe stanowiska w służbie cywilnej będzie się odbywać na bieżąco. Dokonywać jej będą szefowie urzędów, którzy w każdej chwili mogą zdecydować np. o odwołaniu z funkcji kierowniczej, jeśli okaże się, że powołany dyrektor jednak się nie sprawdza. Jeśli na stanowisko kierownicze była powołana osoba spoza służby cywilnej, to jej odwołanie oznacza koniec kariery w administracji rządowej. Z kolei jeśli powołanie otrzymał pracownik lub urzędnik mianowany z danego urzędu, to po odwołaniu wraca na poprzednio zajmowane stanowisko.
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 22 ustawy z 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 34).
Czy negatywna ocena oznacza zwolnienie
Trzy lata temu zostałem urzędnikiem mianowanym w jednym z urzędów administracji rządowej. Ostatnio uczyłem się do aplikacji radcowskiej i trochę narobiło mi się zaległości w pracy. Skutek tego był taki, że dostałem negatywną ocenę i obawiam się, że wyrzucą mnie z pracy. Czy istnieje taka obawa?
NIE
Tylko w przypadku urzędnika mianowanego służby cywilnej, z mocy prawa jego stosunek pracy rozwiązuje się, gdy otrzyma on drugą negatywną ocenę okresową. Kierownik urzędu, który po raz drugi negatywnie oceni pracownika, nie musi wypowiadać mu umowy o pracę, rozwiązuje się ona z mocy prawa. Wtedy zwolniony może odwołać się do sądu pracy, argumentując, że jego negatywne oceny były niesłuszne. Sąd może zwolnionego pracownika przywrócić do pracy lub nakazać szefowi urzędu wypłacenie mu odszkodowania. Gdy pracownik gminy czy też rządowy otrzyma pierwszą ocenę negatywną, ma szansę jej poprawienia (nie jest to obligatoryjne).
Podstawa prawna
Art. 71 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).
Czy sąd pracy może pomóc w poprawie noty
Dyrektor generalny postanowił zwolnić mnie po pierwszej negatywnej ocenie okresowej. Odrzucił mój sprzeciw od wyników oceny i nie chciał czekać na kolejną weryfikację mojej pracy. Czy mogę się bronić przed zwolnieniem po negatywnej ocenie?
TAK
Jeśli dyrektor generalny nie rozpatrzy sprzeciwu od negatywnej oceny w terminie albo go nie uwzględni, członek korpusu służby cywilnej może w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji albo od dnia upływu 14-dniowego terminu odwołać się do sądu pracy. Trzeba jednak mieć na względzie ostatnią uchwałę Sądu Najwyższego z 27 stycznia 2016 r., sygn. akt III PZP 10/15. SN orzekł w niej, że sądy, które rozpatrują odwołanie od negatywnej oceny okresowej członka korpusu służby cywilnej, nie są uprawnione do samodzielnej jej zmiany. Mogą jedynie ją uchylić i nakazać urzędowi jej ponowne przeprowadzenie. SN orzekł, że sąd ma prawo badać, czy po stronie urzędu zostały spełnione wszystkie warunki formalne przy sporządzaniu oceny. Może także rozstrzygnąć, czy uchybienia proceduralne powinny skutkować uchyleniem oceny. Takie wątpliwości pojawiały się często przy orzekaniu w sprawach zaskarżonych ocen. Do tej pory w tym zakresie były rozbieżne stanowiska SN. Część z nich w podejmowanych wyrokach zmieniała oceny okresowe na lepsze, a część po prostu uchylała i przekazywała do ponownego rozpatrzenia.
Podstawa prawna
Art. 83 ust. 5 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).
Czy ocenianie urzędników będzie łatwiejsze
W sierpniu weszły w życie nowe przepisy dotyczące oceny okresowej, a w tym roku kolejne, które znoszą obowiązek oceniania dyrektorów. Za półtora roku moja praca ma zostać poddana weryfikacji. Czy nowe regulacje są bardziej przejrzyste?
TAK
W najnowszym rozporządzeniu w sprawie ocen okresowych uwzględniono to, że dyrektorzy nie podlegają już ocenie okresowej. Nie będzie więc arkusza oceniania dla dyrektorów generalnych urzędów oraz kierowników urzędów, będących stanowiskami pracy w służbie cywilnej, w tym wojewódzkich lekarzy weterynarii, a także zastępców wojewódzkich lekarzy weterynarii. Nie będzie też arkusza dla wyższych stanowisk w służbie cywilnej innych niż stanowiska wymienione w arkuszu pierwszym. Natomiast wciąż będzie obowiązywał arkusz dla pozostałych stanowisk pracy (pracowników służby cywilnej i urzędników mianowanych). Z kolei już w sierpniu 2015 r. formularz po zmianach był krótszy i bardziej przejrzysty. Dodatkowo wyeliminowano powszechne przekonanie, że ocena na poziomie spełniania oczekiwań jest oceną słabą, tzw. szkolną trójką. Dokonano zmiany ocen z 1-2-3-4-5 na 1-3-5-7-9. Dzięki temu w nowej skali poziom spełniania oczekiwań oznaczono jako 5, a nie 3. W nowym rozporządzeniu obowiązkowe pisemne uzasadnienie oceny dotyczy jedynie oceny negatywnej (wcześniej trzeba było pisemnie uzasadniać też najwyższą ocenę). Ponadto zrezygnowano z obowiązku uzasadniania kryteriów cząstkowych.
Podstawa prawna
Par. 1 rozporządzenia prezesa Rady Ministrów z 4 kwietnia 2016 r. w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania ocen okresowych urzędników służby cywilnej i pracowników służby cywilnej (Dz.U. poz. 470).
Czy sąd zmieni ocenę wystawioną przez prezydenta
Pracuję w samorządzie już ponad 10 lat. Ostatnio zmienił mi się przełożony. Dodatkowo mam wrażenie, że za mną nie przepada. Co więcej, wystawił mi krzywdzącą ocenę. Czy mogę z tym pójść do sądu?
NIE
Pracownik samorządowy może się odwołać do sądu, jeśli negatywna ocena była przyczyną jego zwolnienia. Co do zasady urzędnik zatrudniony w gminie, starostwie, urzędzie miasta lub marszałkowskim, zatrudniony na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym, podlega okresowej ocenie. Kierownik jednostki (np. wójt lub prezydent miasta) na podstawie zarządzenia określa sposób dokonywania oceny, okresy, za które jest sporządzana, kryteria oraz skalę ocen, biorąc pod uwagę potrzebę prawidłowego ich przeprowa-dzenia, a także specyfikę funkcjonowania jednostki. Bezpośredni przełożony pracownika samorządowego dokonuje oceny okresowej na piśmie. Powinna być ona przeprowadzona nie rzadziej niż raz na dwa lata i nie częściej niż raz na pół roku. Analizie podlega wywiązywanie się przez pracownika samorządowego z obowiązków wynikających z zakresu czynności na zajmowanym stanowisku i wynikających bezpośrednio z ustawy, np. przestrzeganie konstytucji i innych przepisów, wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie. Oceniane jest też stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych oraz zachowanie pracownika w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami. Warto też pamiętać, że w samorządach dyrektorzy i inne osoby funkcyjne w odróżnieniu do służby cywilnej w dalszym ciągu podlegają okresowej ocenie.
Podstawa prawna
Art. 27 ust. 9 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1202 ze zm.).
Czy od oceny można się odwołać do dyrektora
Naczelnik z mojego wydziału skrzywdził mnie, wystawiając negatywną ocenę okresową. Chciałbym jednak powalczyć o jej zmianę. Czy w ogóle istnieje tryb odwoławczy?
TAK
Jeśli członek korpusu służby cywilnej otrzyma negatywną ocenę, kolejna będzie przeprowadzana po sześciu miesiącach. Pracownik, który nie zgadza się z oceną, może w ciągu siedmiu dni wnieść sprzeciw do dyrektora generalnego. Ustawa o służbie cywilnej nie przewiduje bezpośrednich skutków wobec pracownika, który otrzymał negatywny wynik. Inaczej jest wobec urzędników mianowanych. Dwie kolejne negatywne oceny skutkują rozwiązaniem umowy o pracę, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Ustawa o służbie cywilnej przewidziała też dla najlepiej ocenionych urzędników nagrodę w postaci awansu, jeśli od otrzymania ostatniego stopnia służbowego uzyskali dwie kolejne pozytywne oceny okresowe na jednym z dwóch najwyższych poziomów w skali ocen.
Podstawa prawna
Art. 83 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).
Czy pracownik ma prawo do szkoleń
Mój naczelnik dokonał wyłącznie oceny mojej pracy. Nie poinformował mnie o możliwości uczestniczenia w szkoleniu i podnoszeniu kwalifikacji. Czy nawet negatywna weryfikacja powinna przewidywać udział w szkoleniu?
TAK
System ocen okresowych służy przede wszystkim poprawie efektywności pracy, podejmowaniu decyzji kadrowych (awanse, przeniesienia) lub planowaniu zatrudnienia. Jest też pomocny w ustalaniu ścieżek kariery pracowników. W służbie cywilnej pomaga w sporządzeniu wniosków do indywidualnego programu rozwoju zawodowego zatrudnionych. Pozwala też bezpośredniemu przełożonemu uzyskać dodatkowe informacje do opracowania planu szkoleń. Dlatego nawet przy negatywnej ocenie bezpośredni przełożony powinien wysłać pracownika na szkolenie lub zaproponować mu np. zmianę stanowiska pracy.
Podstawa prawna
Art. 108 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1111 ze zm.).
Dziennik Gazeta Prawna