Dwie istotne zmiany wprowadziła nowelizacja ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Umożliwia dłuższe pozostawanie na kontrakcie i awans bez mianowania w szczególnych sytuacjach.
Pierwsza grupa przepisów nowelizujących dotyczy zniesienia dotychczasowego ograniczenia czasowego pełnienia kontraktowej zawodowej służby wojskowej. Druga wprowadziła do ustawy pragmatycznej dodatkowe uprawnienia dla ministra obrony narodowej. Może on w szczególnie uzasadnionych przypadkach wyznaczyć żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe wyższe o dwa stopnie wojskowe i więcej bez mianowania na wyższy stopień wojskowy. W tym okresie będzie mu przysługiwał dodatek kompensacyjny. Tak jest od 25 marca, bo wtedy weszła nowelizacja.
Bez ograniczenia czasu
Dotychczas z art. 13 ust. 1 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1414 ze zm.; dalej: u.s.w.ż.z.) wynikało, że żołnierz służby kontraktowej mógł ją pełnić przez łączny okres nieprzekraczający 12 lat. Nowelizacja ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych z 30 stycznia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 308) zniosła to ograniczenie. Dzięki temu żołnierz zawodowy, w szczególności korpusu szeregowych zawodowych, może pełnić służbę wojskową przez dłuższy okres. A co za tym idzie, będzie mógł uzyskać prawo do zaopatrzenia emerytalnego, które powołanym przed 1 stycznia 2013 r. przysługuje po 15 latach służby wojskowej.
Ponadto zmiana ta pozwoli wojskowym na uzyskanie prawa do odprawy mieszkaniowej przysługującej żołnierzom, którzy nabyli prawo do zaopatrzenia emerytalnego. Uchylenie ust. 1 w art. 13 u.s.w.ż.z. umożliwia utrzymanie w służbie zawodowej wykwalifikowanych, doświadczonych żołnierzy, co przyczyni się do podniesienia zdolności bojowej wojska. Żołnierze rezerwy, którzy zostali zwolnieni przed upływem 12 lat służby, mogą się ponownie ubiegać o powołanie do zawodowej służby wojskowej.
Oprócz tego art. 2 nowelizacji przewiduje, że żołnierz zawodowy, wobec którego wszczęto procedurę zwolnienia z zawodowej służby wojskowej w związku z upływem okresu, na jaki został zawarty kontrakt, może wystąpić z wnioskiem o zawarcie kolejnego kontraktu.
Wyższe stanowisko niż stopień
Nowelizacja wprowadziła również możliwość wyznaczenia przez ministra obrony narodowej, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe wyższe o dwa stopnie wojskowe i więcej bez mianowania na wyższy stopień wojskowy. Takie dodatkowe uprawnienie dla szefa resortu wprowadził dodany art. 42d u.s.w.ż.z. Przy czym przepis ten w ust. 2 mówi, że mianowanie na kolejne stopnie wojskowe odbywa się na zasadach określonych w art. 40 ust. 2 u.s.w.ż.z., zgodnie z którym okres zajmowania stanowiska służbowego o tym samym stopniu wojskowym wynosi co najmniej trzy lata (jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych, okres ten może być krótszy, nie mniej jednak niż dwa lata).
Obowiązujące dotychczas przepisy w zakresie wyznaczania żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe przewidywały, że było to uzależnione od wymaganych kwalifikacji zawodowych, posiadanej oceny w opinii służbowej oraz modelu przebiegu służby w poszczególnych korpusach osobowych.
Jednocześnie zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 31 u.s.w.ż.z. żołnierza zawodowego mianuje się na stopień wojskowy, który odpowiada stopniowi etatowemu stanowiska służbowego, na jakie żołnierz ma być wyznaczony, z dniem objęcia stanowiska służbowego, albo na stopień etatowy, do którego ma być zaszeregowany w ramach zajmowanego przez niego stanowiska służbowego, z dniem określonym w rozkazie o mianowaniu. Nowelizacja dodała ust. 3, w którym określono, że zasady tej nie stosuje się do żołnierzy zawodowych wyznaczanych na stanowiska służbowe zaszeregowane do stopni generałów (admirałów) oraz żołnierzy zawodowych, o których mowa w art. 42b–42d u.s.w.ż.z., czyli np. żołnierza, który dokonał czynów o charakterze bohaterskim.
Przyjęte rozwiązanie może być wykorzystywane do usprawnienia funkcjonowania struktur kierowania resortu obrony narodowej, w szczególności do obsadzania stanowisk o wyodrębnionym zakresie obowiązków i zadań. Zasady przewidziane w nowelizacji dotyczą głównie nielicznych przypadków osób zajmujących kierownicze stanowiska w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Dodatek kompensacyjny
W związku z tymi zmianami nowelizacja wprowadziła nowy składnik uposażania, czyli dodatek kompensacyjny. Będzie on przysługiwał żołnierzowi zawodowemu wyznaczonemu w tym trybie, w wysokości różnicy pomiędzy uposażeniem zasadniczym dotychczas otrzymywanym a uposażeniem zasadniczym należnym na zajmowanym stanowisku służbowym. Dodatek kompensacyjny będzie przysługiwał na czas zajmowania tego stanowiska służbowego.
Nowelizacja zmieniła delegację ustawową do wydania przez ministra obrony narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy rozporządzenia w sprawie dodatków do uposażenia. W myśl nowego brzmienia ust. 6 art. 80 u.s.w.ż.z. minister w drodze rozporządzenia określi:
wwysokość, szczegółowe warunki i tryb przyznawania i podwyższania dodatków specjalnego, służbowego i motywacyjnego, a także, w zależności od występujących okoliczności i tytułu ich wypłaty, możliwość obniżania i wstrzymywania tych dodatków;
wwysokość, szczegółowe warunki i tryb przyznawania, podwyższania i obniżania dodatków funkcyjnego oraz kompensacyjnego;
wwysokość i tryb przyznawania oraz podwyższania dodatku za długoletnią służbę wojskową;
wsposób ustalania wysokości dodatków specjalnego i służbowego w ostatnim miesiącu pełnienia służby wojskowej oraz okresy służby lub pobierania dodatku uznawane za równorzędne z okresem pobierania dodatków specjalnego lub służbowego;
wszczególne właściwości lub warunki służby wojskowej, z tytułu których są wypłacane dodatki specjalne;
wstanowiska służbowe, których zajmowanie, i jednostki wojskowe, w których pełnienie służby, uprawniają do dodatku służbowego.
Artykuł 3 nowelizacji przewiduje, że dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 80 ust. 6 u.s.w.ż.z., w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie nowelizacji, zachowują moc nie dłużej niż do 25 marca 2017 r. Obecnie obowiązuje w tym zakresie rozporządzenie ministra obrony narodowej z 10 listopada 2014 r. w sprawie dodatków do uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1618 ze zm.).