TEZA: Pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez uzyskania zgody, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, jeżeli organizacja związkowa uchybiła obowiązkowi z art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Rozwiązanie stosunku pracy bez zgody, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych, może naruszać art. 8 k.p., jeżeli mimo niedopełnienia przez organizację związkową obowiązku z art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych pracodawca wystąpił do tej organizacji z wnioskiem o wyrażenie zgody na rozwiązanie stosunku pracy z imiennie wskazanym pracownikiem.
Sygn. akt II PK 214/14
WYROK SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 25 sierpnia 2015 r.
STAN FAKTYCZNY
Pracownica zespołu szkół była członkiem organizacji związkowej objętym szczególną ochroną na okres kadencji. Organizacja ta nie dopełniła obowiązku z art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych za dwa kolejne kwartały, przekazując informację o liczbie członków do starostwa powiatowego, czyli organu założycielskiego zespołu szkół, a nie bezpośrednio do pracodawcy. Pracodawca wypowiedział pracownicy umowę z uwagi na likwidację stanowiska mimo sprzeciwu związku. Podwładna wystąpiła do sądu o przywrócenie do pracy.
Sąd rejonowy uznał, że przyczyna wypowiedzenia była konkretna i prawdziwa, a pomimo objęcia pracownicy szczególną ochroną pracodawca, rozwiązując umowę, nie naruszył art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych. Wobec nieprzedstawienia przez związek informacji z art. 251 ust. 2 ustawy, czynności podjęte przez niego bez wymaganego współdziałania z tym związkiem nie są wadliwe do dnia jej przedstawienia. Uznał on wypowiedzenie za zgodne z prawem i uzasadnione, oddalając roszczenie. Sąd okręgowy rozpoznający sprawę z apelacji pracownicy stwierdził, że samo wystąpienie przez pracodawcę o zgodę na rozwiązanie umowy z działaczem nie prowadzi do objęcia go ochroną. Jest ona skuteczna pod warunkiem przekazania pracodawcy kwartalnej informacji o liczbie członków związku. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje, że wniosek pracodawcy jest zbędny, gdyż sam w sobie nie kreuje ochrony. Działania pracodawcy były zatem prawnie obojętne, co uzasadniało oddalenie apelacji.
UZASADNIENIE
Sąd Najwyższy, rozpatrując skargę kasacyjną pracownicy, poparł utrwalony pogląd przewidujący, że nieprzedstawienie przez związek zawodowy informacji z art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych powoduje, że czynności podjęte przez pracodawcę bez wymaganego współdziałania z taką organizacją (bez uzyskania zgody na rozwiązanie umowy z imiennie wskazanym działaczem związkowym) nie są wadliwe aż do dnia przedstawienia informacji. Sąd okręgowy prawidłowo więc przyjął, że uchybienie przez związek obowiązkowi informacyjnemu skutkuje wyłączeniem szczególnej ochrony działacza również, gdy pracodawca został poinformowany o objęciu tego pracownika szczególną ochroną przed kwartałem, za który organizacja nie dopełniła swojego obowiązku.
Błędem okazało się jednak przyjęcie, że wystąpienie przez pracodawcę o zgodę związku na rozwiązanie umowy z pracownicą pozostaje bez wpływu na ocenę jej roszczeń. Zdaniem SN zachowanie pracodawcy, który mimo nieotrzymania kwartalnej informacji o liczbie członków związku konsultuje z nim sprawy pracownicze, traktując go jako mający uprawnienia zakładowej organizacji związkowej, należy oceniać przez pryzmat art. 8 kodeksu pracy. Takiej oceny nie dokonał sąd okręgowy, błędnie uznając, że wystąpienie przez pracodawcę o zgodę na rozwiązanie umowy z pracownicą nie wywołuje żadnych skutków prawych, skoro związek nie dopełnił obowiązku informacyjnego. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że w dacie wystąpienia o zgodę na zwolnienie pracownicy pracodawca nie był zobligowany do zasięgania opinii związku. Mimo uzyskania negatywnej odpowiedzi złożył podwładnej wypowiedzenie umowy, co uzasadnia zarzut naruszenia art. 8 kodeksu pracy. Występując o zgodę związku, pracodawca zachował się tak, jakby nadal traktował go jako posiadającego uprawnienia organizacji zakładowej, której członkowie korzystają z ochrony trwałości stosunku pracy. Wymaga oceny, czy w świetle okoliczności faktycznych oraz zasad współżycia społecznego i społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa pracodawcy do rozwiązania umowy z chronionym działaczem bez konieczności uzyskania zgody organizacji związkowej nie doszło do nadużycia tego prawa z uwagi na cel szczególnej ochrony. To zaś uzasadnia uchylenie wyroku sądu okręgowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.