Tylko osoby, które nie udowodnią wymaganego okresu zatrudnienia w kopalniach, będą musiały być aktywne zawodowo do czasu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego
Czy jest wymagany minimalny staż
Mężczyzna przepracował niecałe dwa lata w kopalni węgla brunatnego. Z powodu problemów zdrowotnych musiał jednak odejść z pracy. Obecnie jest zatrudniony jako magazynier w firmie współpracującej z zakładem przeróbki węgla. Czy okres pracy na odkrywce może doliczyć do stażu emerytalnego?
TAK
Każdy okres zatrudnienia jest doliczany do stażu uprawniającego do zakończenia aktywności zawodowej. Problem jednak polega na tym, że tylko w wyjątkowych sytuacjach praca w kopalniach umożliwia wcześniejsze odejście na świadczenie wypłacone z ZUS. O emeryturę w obniżonym wieku z tytułu pracy górniczej mogą się ubiegać osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. Przy czym konieczne jest, aby spełniły określone warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia.
W przypadku mężczyzny zatrudnionego w kopalni niezbędne jest udowodnienie, że w tym dniu ma 25 lat składkowych i nieskładkowych oraz co najmniej pięć lat pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki. Dodatkowym warunkiem wymaganym do przyznania omawianej emerytury dla osób urodzonych w latach 1949–1968 jest nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego lub zgłoszenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE do budżetu państwa. Jeśli te warunki są spełnione, można ubiegać się o obniżenie wieku emerytalnego. W takim przypadku jest on obniżany o 6 miesięcy za każdy rok wspomnianej pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, nie więcej jednak niż o 15 lat. Jeśli te warunki uprawniające do obniżenia wieku emerytalnego nie zostaną spełnione, trzeba będzie pracować do 67. roku życia.
Podstawa prawna
Art. 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
Czy data złożenia wniosku jest ważna
Osoba mająca na koncie pięć lat pracy pod ziemią w kopalni węgla kamiennego stara się o przyznanie emerytury w obniżonym wieku. Czy w takim przypadku podstawą jest dopiero formalny wniosek o przyznanie takiego świadczenia?
TAK
Postępowanie o przyznanie emerytury wszczyna się na podstawie wniosku osoby zainteresowanej. Za datę zgłoszenia wniosku uważa się dzień jego złożenia na piśmie lub datę ustnego zgłoszenia do protokołu w organie rentowym.
Jeśli wniosek jest złożony bezpośrednio w jednostce ZUS, datę potwierdza pracownik, który go przyjmuje. Jeżeli został przesłany za pośrednictwem poczty, za datę złożenia uważa się dzień nadania przesyłki. Dla ubiegającego się o świadczenie za pośrednictwem płatnika, za datę zgłoszenia wniosku uważa się dzień jego sporządzenia przez płatnika.
Skompletowany wniosek należy zgłosić z odpowiednim wyprzedzeniem, nie wcześniej jednak niż na miesiąc przed spełnieniem warunków do przyznania emerytury. Przedwczesne zgłoszenie wniosku, na przykład rok przed ukończeniem wieku emerytalnego spowoduje, że ZUS wyda decyzję odmowną. Nie będzie bowiem podstaw do przyznania takiego świadczenia.
Podstawa prawna
Art. 128a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
Czy każdy górnik uzyska wcześniejszą emeryturę
Inżynier elektryk pracował w różnych firmach na Śląsku, w tym w zlikwidowanych już kopalniach węgla kamiennego. Obecnie ze względu na stan zdrowia próbuje zgromadzić świadectwa pracy, które pozwolą mu wcześniej przejść na emeryturę. Inaczej będzie musiał pracować do czasu osiągnięcia 67. roku życia. Czy ZUS mu przyzna emeryturę górniczą w każdej sytuacji?
NIE
Prawo do takiego świadczenia ma wyłącznie górnik zatrudniony w kopalni, za którego pracodawca odprowadzał składki emerytalne do ZUS. O prawo do uzyskania wcześniejszej emerytury może się ubiegać mężczyzna legitymujący się co najmniej 25 latami pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej. W takiej sytuacja osoba zainteresowana może zakończyć aktywność zawodową w wieku 50 lat.
Do stażu ogólnego będącego podstawą do ubiegania się o świadczenie może być zaliczone zatrudnienie na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa w urzędach górniczych, jeżeli jest związane z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopalniach. Musi być jednak spełniony warunek, że zainteresowany udowodni 10 lat pracy pod ziemią, na odkrywce w kopalniach siarki lub węgla brunatnego, a także w kopalniach otworowych siarki albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu.
Podstawa prawna
Art. 50a–f ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
Czy ZUS odmówi prawa do emerytury
Wysokie koszty produkcji węgla spowodowały, że jedna z kopalni musiała ograniczyć zatrudnienie. Pracownicy dostali odprawy. Kilka osób zdecydowało się na założenie działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu pracy na rzecz kopalni. Czy takie osoby będą musiały pracować do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego?
TAK
Prawo do emerytury górniczej mają bowiem tylko osoby zatrudnione w kopalniach pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy czym istnieje zależność między możliwością wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej a stażem pracy w kopalni. Tym samym możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę górniczą mają osoby, które ukończyły 55 lat. Dodatkowo muszą udowodnić, że legitymują się 25 latami pracy górniczej oraz równorzędnej, w tym co najmniej 10 latami pracy górniczej. Za taką pracę uważa się zatrudnienie m.in. pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu. Na takich samych zasadach jest traktowane wykonywanie czynności zawodowych pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy.
O wcześniejsze odejście na emeryturę mogą się także ubiegać osoby pracujące pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych. Wcześniej także mogą odejść na emeryturę osoby zatrudnione na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego. Nie mogą jednak oszczędzać w OFE, a jeśli w przeszłości przystąpiły do takiego funduszu, obowiązkowo muszą złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.
Podstawa prawna
Art. 50a oraz 50c ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
Czy dorabiający dostanie emeryturę górniczą
Trudna sytuacja rodzinna spowodowała, że mężczyzna zdecydował się na podjęcie dodatkowej pracy w kopalni na jedną czwartą etatu. Do pracy przeważnie chodził w weekendy, kiedy firma płaciła najwięcej. Czy będzie mógł się zwrócić o emeryturę górniczą przyznawaną pracującym pod ziemią bez względu na wiek?
NIE
ZUS w takiej sytuacji odmówi prawa do wcześniejszej emerytury górniczej. Możliwość uzyskania takiego świadczenie bez względu na wiek i zajmowane stanowisko przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przez co najmniej 25 lat. Przy czym do stażu uprawniającego do takiego świadczenia zalicza się także okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne. Do stażu emerytalnego dodawany jest również okres czasowego oddelegowania pracowników do zawodowego pogotowia ratowniczego lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego.
Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli była ona wykonywana co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy. W omawianym przypadku nie miało to jednak miejsca.
Podstawa prawna
Art. 50e ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
