Dzisiaj Barbórka. Górnicy dzisiaj odpoczywają lub uczestniczą w okazjonalnych spotkaniach. Równocześnie kopalnie im wypłacają specjalne nagrody tzw. barbórkowe. Ale to nie koniec przywilejów osób pracujących pod ziemią. Uposażenie górników składa się także z około 20 innych uprawnień wymienionych w Karcie górnika.

Barbórka jest wyjątkowym świętem dla górników. W nocy protestujący górnicy podpisali porozumienie, żeby mogli świętować dodatkowego obciążenia( patrz obok). A to wszystko w czasach, kiedy eksperci wieszczą koniec polskiego górnictwa, próbując zachęcić rząd do zamknięcia deficytowych kopalni. Nie wiadomo, czy to będzie możliwe. Każda bowiem władza boi się niepokojów na Śląsku, ale jedna rzecz nie ulega zmianie. Nadal bowiem obowiązują przepisy przyznające górnikom specjalne przywileje. Zostały one przyznane zaledwie dwa tygodnie po ogłoszeniu stanu wojennego, nikt więc nie powinien mieć wątpliwości co do tego, że wydanie takiego rozporządzenia miało na celu uspokojenie sytuacji na Śląsku. Nikomu nie udało się zlikwidować specjalnych emerytur górniczych. Kolejni premierzy tylko o tym mówią, nic nie robiąc w tej sprawie.

Święta Barbara

Dzień 4 grudnia, czyli Barbórka został wpisany do uprawnień honorowych. Z tego tytułu z okazji Dzień Górnika jest dniem wolnym od pracy. Z okazji Barbórki górnikom przysługują nagrody w wysokości miesięcznego wynagrodzenia, obliczonego jak za urlop wypoczynkowy. Pracownikom górnictwa przysługuje ponadto tradycyjne „barbórkowe” w naturze lub jako ekwiwalent pieniężny. Dodatkowo osobom zatrudnionym w kopalniom po 25 latach pracy pod ziemią przyznaje się szpadę górniczą oraz zegarek. W wypadkach zasługujących na szczególne uznanie szpada górnicza może być nadana po nienagannym przepracowaniu 15 lat pod ziemią. Pracownikom górnictwa przysługują ordery i odznaczenia państwowe.
Eksperci przypominają, że ta grupa zawodowa zawsze była specjalnie traktowana. W 1920 roku rangę branży zwiększył tzw. deputat barbórkowy z 1920 roku, czyli: „ćwiartka wódki, 20 dekagramów kiełbasy i dwie bułki". W socjalizmie górników postrzegano powszechnie jako elitę klasy robotniczej. Zazdroszczono im zarobków, mieszkań i licznych uprawnień, w tym sklepów na książeczkę G, w których mogli kupić luksusowe jak na tamte czasy towary. Z tego przywileju mogli skorzystać tylko górnicy pracujący w niedzielę.

Wyższa pensja

Górnikom przysługują specjalne dodatki do pensji. Osoby zatrudnione pod ziemią otrzymują od 20 proc. płacy zasadniczej po przepracowaniu miesiąca do 60 proc. płacy zasadniczej po przepracowaniu 15 lat. Natomiast osoby zatrudnione w zakładach przeróbczych w ciągu technologicznym w kopalniach otrzymują od 15 proc. płacy zasadniczej po przepracowaniu roku do 40 proc. płacy zasadniczej po przepracowaniu 15 lat. W przypadku pozostałych pracowników kopalni, którzy jednak nie pracują pod ziemią dodatek do pensji wynosi od 10 proc. płacy zasadniczej po przepracowaniu roku do 25 proc. płacy zasadniczej po przepracowaniu 15 lat. Specjalne wynagrodzenie nie podlega podatkowi wyrównawczemu. Do okresu pracy, od którego zależy uprawnienie do specjalnego wynagrodzenia, zalicza się wszystkie okresy zatrudnienia, z wyjątkiem okresów pracy zakończonych rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz wygaśnięciem stosunku pracy wskutek porzucenia pracy.

Dodatkowo górnikom przysługują nagrody jubileuszowe w następującej wysokości:

  • za 15 lat pracy – 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 20 lat pracy – 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 25 lat pracy – 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 30 lat pracy – 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 35 lat pracy – 250 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 40 lat pracy - 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 45 lat pracy – 350 proc. wynagrodzenia miesięcznego,
  • za 50 lat pracy – 400 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

Dodatkowy wypoczynek

Nadal obowiązuje zasada, że dla pracowników zatrudnionych w kopalniach, oprócz niedziel i innych dni ustawowo wolnych od pracy, wszystkie soboty są dodatkowymi dniami wolnymi od pracy. Czas pracy pracowników zatrudnionych pod ziemią wynosi 7,5 godziny na dobę i 37,5 godziny na tydzień przy pięciodniowym tygodniu pracy. Ze względu na szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia warunki pracy czas pracy pracowników zatrudnionych pod ziemią, w zależności od warunków pracy, wynosi 7 lub 6 godzin na dobę.
Pracownikom zatrudnionym w kopalniach pod ziemią przy pracach porządkowych i pracownikom dozoru ruchu pod ziemią oraz pracownikom zakładów przetwórczych zatrudnionym w ciągu technologicznym w kopalniach przysługuje dodatkowy płatny urlop wypoczynkowy w takim wymiarze, aby łączny wymiar urlopu podstawowego i dodatkowego wynosił:

  • 21 dni roboczych po roku pracy,
  • 25 dni roboczych po 5 latach pracy.

Pozostałym pracownikom zatrudnionym pod ziemią, po przepracowaniu 5 lat pod ziemią, przysługuje łączny urlop wypoczynkowy w wymiarze 18 dni roboczych. Pracownicy zatrudnieni pod ziemią mogą po przepracowaniu 6 miesięcy wykorzystać połowę urlopu przysługującego im po roku pracy, a pozostałą część urlopu - po przepracowaniu roku. Górnicy, którzy nie korzystającym z wczasów organizowanych i finansowanych przez zakład pracy mogą otrzymać wypłacany z funduszu socjalnego ekwiwalent pieniężny w wysokości ustalonej przez samorząd pracowniczy. Przy czym tej grupie zawodowej po nienagannym przepracowaniu 3 lat przysługuje ekwiwalent pieniężny z tytułu zwrotu kosztów przejazdu urlopowego. Ale to nie koniec. Pracujący w kopalniach mają prawo do równowartości biletu kolejowego za przejazd pociągiem osobowym II klasy na trasie 600 km tam i z powrotem. Dodatkowo wszyscy wykonujący prace w szkodliwych warunkach mają prawo do płatnego urlopu zdrowotnego na leczenie sanatoryjne lub wczasy profilaktyczno-lecznicze. Górnicy mają także prawo do posiłków regeneracyjnych. Obecnie kopalnie wydają specjalne bony, które można wykorzystać m.in. w zakładkowych stołówkach.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 grudnia 1981 r. w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa - Karta górnika ( Dz. U. z 1982, nr 2 , poz. 13)