Wykonywanie obowiązków np. w gospodarstwie rodziców po ukończeniu 16. roku życia może pomóc w uzyskaniu nagrody jubileuszowej. Trzeba jednak udowodnić świadczenie takich zadań.
Niektóre z uprawnień pracowniczych zależą nie tylko od stażu zatrudnienia u aktualnego pracodawcy, ale także od udowodnionych okresów wykonywania obowiązków w innych zakładach lub na innych zasadach niż umowa o pracę.
Jeżeli wewnątrzzakładowe przepisy przewidują zaliczanie innych okresów zatrudnienia do wspomnianego stażu, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, w pewnych okolicznościach zatrudniony może starać się o zaliczenie mu świadczenia obowiązków w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Zastosowanie będą wówczas miały przepisy ustawy z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.
Ustawa przewiduje ściśle określone sytuacje, w których takie zaliczenie będzie możliwe. Artykuł 1 stanowi, że ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu okresów zatrudnienia w innych zakładach, wlicza się do niego także okresy:
● prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
● pracy po ukończeniu 16. roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem (przypadające przed 1 stycznia 1983 r.),
● pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (przypadające po 31 grudnia 1982 r.).

Powszechna praktyka

Najczęściej zatrudnieni występują do urzędu gminy o wydanie zaświadczenia potwierdzającego ich pracę w gospodarstwie rolnym rodziców po skończeniu 16 lat. Urząd wydaje je wyłącznie na podstawie dokumentów. Chodzi m.in. o księgi podatkowe, ewidencję wojskową, w której np. zaznaczone jest odroczenie służby w związku z prowadzeniem gospodarstwa, dokumenty związane z ubezpieczeniem społecznym, majątkowym, osobowym oraz inne znajdujące się w dyspozycji urzędu.
Jeżeli urząd gminy nie dysponuje nimi, zawiadamia o tym na piśmie zainteresowaną osobę. Przykładowo pracownik otrzymał z urzędu gminy zaświadczenie, że ojciec pracownika w latach 1957–1973 prowadził gospodarstwo rolne położone na terenie tej gminy. W 1969 r. zatrudniony miał ukończone 16 lat, ale takie zaświadczenie nie wystarczy, aby uznać, że po przekroczeniu tego wieku, a przed 1 stycznia 1983 r. pracował w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców. Może więc okres pracy udowodnić zeznaniami co najmniej dwóch świadków. Te mogą być poświadczone przez urząd gminy, notariusza, pracodawcę, u którego świadek jest zatrudniony. Zeznania mogą zostać też złożone bezpośrednio przed pracodawcą. Będą podlegały ocenie przez zatrudniającego w zakresie ich wiarygodności.

Okres pracy

Ustawa nie określa, ile czasu miałby poświęcić zatrudniony na pracę w gospodarstwie, aby można go zaliczyć do pracowniczego stażu. Okoliczności wykonywania tych obowiązków powinny jednak mieścić się w zdroworozsądkowych granicach. Jeżeli podwładny uczył się w szkole poza miejscem zamieszkania i np. mieszkał w internacie, wątpliwe jest, aby w takiej sytuacji miał realną możliwość wykonywania zadań w gospodarstwie rodziców. W uchwale SN z 8 czerwca 1993 r. (sygn. akt I PZP 20/93) stwierdzono, że w sytuacji gdy po okresie wykonywania takich obowiązków osoba obejmuje gospodarstwo teściów i rozpoczyna jego prowadzenie osobiście lub ze współmałżonkiem, okres pracy przypadający po ukończeniu 16. roku życia podlega wliczeniu do stażu uprawniającego do nagrody jubileuszowej. SN wyjaśnił także, że objęcie gospodarstwa nie musi następować w trakcie czy bezpośrednio po okresie świadczenia zadań u rodziców lub teściów.
Jeśli pracownik wnosi o zaliczenie przypadających po 31 grudnia 1982 r. okresów pracy na roli w charakterze domownika, to do 31 grudnia 1990 r. zostaną one uwzględnione tylko wtedy, gdy zatrudniony, spełniając warunki określone w definicji domownika, jednocześnie świadcząc wspomniane obowiązki, nie uczył się w szkole ponadpodstawowej lub wyższej. Taka sytuacja wynikała z obowiązujących wówczas: ustawy z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 28 marca 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin.
Z kolei od 1 stycznia 1991 r. przez domownika rozumie się osobę bliską rolnikowi, która łącznie:
● ukończyła 16 lat,
● pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim jego sąsiedztwie,
● stale pracuje w tym gospodarstwie i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.
Podstawa prawna
Ustawa z 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. nr 54, poz. 310).
Ustawa z 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (t.j. Dz.U. z 1989 r. nr 24, poz. 133 z późn. zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 marca 1983 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i ich rodzin (Dz.U. z 1988 r. nr 2, poz. 10 z późn. zm.).
Ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 1998 r. nr 7, poz. 25 ze zm.).