Kto będzie zwolniony z obowiązku tworzenia pracowniczych planów kapitałowych? Do chwili publikacji projektu ustawy o PPK mówiono, że z takiej możliwości będą mogli z skorzystać ci pracodawcy, którzy na dzień wejścia w życie nowych przepisów będą mogli się pochwalić posiadaniem pracowniczego programu emerytalnego i odprowadzaniem przez minimum 6 miesięcy składki podstawowej w określonej wysokości. Pojawiły się obawy, czy nie trzeba teraz szybko zakładać PPE, by uciec od PPK.
Na szczęście w projekcie nie znalazły się tak rygorystyczne warunki zwolnienia od PPK, jak wcześniej zapowiadano. Wygląda na to, że od obowiązku tworzenia PPK zwolni również PPE założone po wejściu w życie nowej ustawy. Z decyzją nie ma więc pośpiechu. Jest tylko jedno „ale”. Jak pisał tydzień temu Łukasz Kuczkowski, radca prawny, partner w kancelarii Raczkowski Paruch, nie wiadomo do końca, co pracodawca miałby zrobić, aby zaprzestać prowadzenia PPK – projekt nie przewiduje bowiem żadnej procedury jego likwidacji.
Z godnie z treścią projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, ogłoszonego 15 lutego 2018 r., przepisów ustawy nie stosuje się w odniesieniu do podmiotu zatrudniającego, który prowadzi pracowniczy program emerytalny i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia. Przepis ten wydaje się jednoznaczny, gdyż wprowadza zasadę, zgodnie z którą każdy podmiot zatrudniający, który będzie legitymował się prowadzeniem PPE z odprowadzaną składką podstawową w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia, zostanie zwolniony z obowiązku tworzenia PPK. Proste. Jednakże w treści uzasadnienia do projektu ustawy zamieszczonego na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji znajdujemy stwierdzenie, że „obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK nie będzie odnosił się do pracowników podmiotu zatrudniającego, który prowadzi pracowniczy program emerytalny w dniu wejścia w życie ustawy i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia”.
A zatem treść uzasadnienia znacząco różni się od treści przepisu. Gdyby bowiem trzymać się treści uzasadnienia, to – po pierwsze – wedle jego brzmienia pracodawcy będą zwolnieni wyłącznie z obowiązku zawierania umów o prowadzenie PPK (które to zawierane są przez pracodawcę z usługodawcą, tj. funduszem inwestycyjnym, w imieniu i na rzecz każdego uczestnika PPK – pracownika, zleceniobiorcy etc.), nie zaś z obowiązku zawierania umów o zarządzanie PPK (te zawierane są z wybranym funduszem inwestycyjnym chronologicznie jako pierwsze). Druga rozbieżność to kwestia czasu, w którym założenie PPE zwalnia z obowiązku tworzenia PPK. Wedle uzasadnienia powinno to nastąpić do dnia wejścia w życie ustawy o PPK – co pewnie będzie miało miejsce w połowie 2018 r. Natomiast z przepisu projektu takie ograniczenie czasowe nie wynika. Zgodnie z art. 13 projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych z obowiązku tworzenia PPK będzie zwalniało PPE o składce co najmniej 3,5 proc. utworzone w każdym czasie. A więc także po wejściu w życie ustawy o PPK.
Moim zdaniem wiążący jest przepis, a nie uzasadnienie, które wydaje się pochodzić z jakiejś wcześniejszej wersji projektu ustawy o PPK. Artykuł 13 ust. 1 pkt 1 wprowadza alternatywę rozłączną, w której zasadą jest, że podmiot zatrudniający prowadzący PPE nie jest zobowiązany do utworzenia oraz prowadzenia PPK. Jedynym warunkiem, aby prowadzone PPE zwalniało podmiot zatrudniający z obowiązku utworzenia PPK, jest to, aby umowa zakładowa zawarta w ramach danego PPE przewidywała składkę podstawową w wysokości co najmniej 3,5 proc. wynagrodzenia. Wówczas taki pracowniczy program emerytalny jest rzeczywistą alternatywą dla utworzenia PPK, bez względu na to, kiedy podmiot zatrudniający utworzy PPE. Należy przy tym podkreślić, że art. 13 ust. 1 pkt 1 projektu ustawy o pracowniczych planach kapitałowych ma zastosowanie zarówno do PPE prowadzonych przez podmioty zatrudniające na dzień wejścia w życie ustawy o PPK, do PPE utworzonych w okresie od dnia wejścia w życie tej ustawy do dnia powstania obowiązku utworzenia PPK przez podmiot zatrudniający w terminach wskazanych w art. 115 projektu ustawy o PPK, jak też bezterminowo – do PPE tworzonych w przyszłości przez podmioty zatrudniające, już po powstaniu po ich stronie obowiązku utworzenia PPK. Powyższe oznacza, że także utworzenie przez podmiot zatrudniający PPE – rozumiane jako zarejestrowanie PPE w rejestrze pracowniczych programów emerytalnych prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego – w dowolnym momencie w przyszłości będzie zwalniało taki podmiot zatrudniający z rygoru stosowania przepisów ustawy o PPK. Jak wskazano powyżej, jedynym warunkiem, jaki powinien spełniać taki PPE dla możliwości skorzystania przez podmiot zatrudniający ze zwolnienia wynikającego z dyspozycji art. 13 ust. 1 pkt 1 projektu ustawy o PPK, będzie to, aby składka podstawowa opłacana do PPE była nie mniejsza niż 3,5 proc. wynagrodzenia. Natomiast nie mogą skorzystać ze zwolnienia z obowiązku utworzenia PPK te podmioty zatrudniające, które, co prawda, prowadzą PPE, ale składka podstawowa w danym programie jest określona w inny sposób niż procentowo albo mniejsza niż 3,5 proc. wynagrodzenia. Tak więc np. nie zwalnia z obowiązku utworzenia PPK prowadzenie PPE o składce podstawowej określonej kwotowo lub określonej procentowo na poziomie 2 proc. lub określonej procentowo z limitem kwotowym, jeśli określenie procentowe jest niższe niż 3,5 proc. wynagrodzenia.