Matka może otrzymywać świadczenie rodzicielskie, mimo że za zajmowanie się jej dzieckiem, zasiłek macierzyński otrzymuje już babcia.
Na taką lukę w przepisach zwraca uwagę Rada Pomocy Społecznej (RPS). W swoim stanowisku skierowanym do Elżbiety Rafalskiej, minister rodziny, pracy i polityki społecznej rekomenduje jej uszczelnienie. Co do zasady świadczenie rodzicielskie przysługuje osobom, które po urodzeniu dziecka nie mają prawa do zasiłku z ZUS, a więc np. bezrobotnym lub studiującym matkom. Jednocześnie art. 17c ust. 9 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1952 ze zm.) wymienia pięć przesłanek negatywnych, które uzasadniają odmową przyznania tej formy wsparcia. Wśród nich jest m.in. otrzymywanie przez jednego z rodziców, opiekuna faktycznego lub rodzica zastępczego zasiłku macierzyńskiego.
W założeniu przepis ten ma zapobiegać dublowaniu świadczeń, czyli jednoczesnemu pobieraniu pomocy finansowej z ośrodka pomocy społecznej i z ZUS za opiekę nad tym samym dzieckiem. Jednak jak wskazuje RPS, z urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego może skorzystać też najbliższy członek rodziny, inny niż rodzice dziecka, jeśli jego matka jest niezdolna do samodzielnego funkcjonowania (np. ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności). Taką możliwość przewiduje art. 180 par 15 i 182 par 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.). W praktyce zdarzają się więc przypadki, że o udzielenie wspomnianych urlopów występuje babcia dziecka i w czasie przebywania na nim ma wypłacany zasiłek macierzyński, a potem rodzicielski. Jednocześnie matka składa wniosek do ośrodka pomocy społecznej o przyznanie świadczenia rodzicielskiego i je dostaje. W ocenie RPS dochodzi tym samym do paradoksu, że na to samo dziecko pobierane są świadczenia z dwóch różnych źródeł.
– Chociaż powstaje wątpliwość, kto faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem, to w zasadzie nie mamy podstaw, aby odmówić świadczenia – potwierdza Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Płocku.
W związku z tym RPS proponuje, aby do art. 17c ust. 9 dodać dodatkowy punkt, zgodnie z którym świadczenie nie będzie przysługiwać, gdy w związku z opieką lub wychowywaniem tego samego dziecka jest ustalone prawo do zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego.
