Pracodawca nie może dopuścić do pracy osoby bez ważnych badań lekarskich, musi także pokryć koszt ich przeprowadzenia.

Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest jednym z podstawowych obowiązków pracownika (oto 4 podstawowe obowiązki pracownika>>). Jednak obowiązek wysłania pracownika na badania lekarskie spoczywa na pracodawcy, nie ma on bowiem prawa dopuścić do pracy osoby bez aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku pracy.

Wstępne badania lekarskie. Pierwsze, wstępne badania lekarskie pracownik powinien przejść zaraz po przyjęciu do pracy, jeszcze przed jej rozpoczęciem. Podlegają im osoby przyjmowane do pracy, a także pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Badań wstępnych nie trzeba przeprowadzać tylko w przypadku osób, które są przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. Oto 5 praw, jakie przysługują pracownikowi rozpoczynającemu zatrudnienie>>

Także nowy pracodawca może być zwolniony z przeprowadzania badań wstępnych. Nie podlegają im również osoby, które w ciągu 30 dni od zakończenia zatrudnienia w jednej firmie rozpoczną pracę w innym miejscu. Wystarczy, aby pracownik przedstawił aktualne orzeczenie lekarskie (uzyskane na podstawie skierowania wydanego przez poprzedniego pracodawcę) stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy u byłego pracodawcy, a nowy potwierdzi, że warunki panujące w jego firmie są zbieżne z tymi z poprzedniego zakładu.

Badania okresowe. Natomiast wszyscy pracownicy, niezależnie od rodzaju i warunków pracy, muszą przechodzić okresowe badania lekarskie.

Częstotliwość badań jest ustalana w zależności od stanu stanu zdrowia pracownika i warunków charakterystycznych dla jego stanowiska pracy. Jeśli nie ma określonego czynnika narażenia, badania okresowe powinny być przeprowadzone raz na pięć lat. Choroba zawodowa: Zobacz, jakie prawa ma pracownik>>

Zasadniczo badania okresowe są wykonywane w trakcie zatrudnienia. Jednak na wniosek samego pracownika, który miał kontakt z substancjami i czynnikami rakotwórczymi (lub pyłami zwłókniającymi), pracodawca ma obowiązek przeprowadzić je już po rozwiązaniu stosunku pracy jako badania końcowe.

Badania kontrolne. Ponadto w przypadku pracownika, którego niezdolność do pracy trwała dłużej niż 30 dni i była spowodowana chorobą, konieczne jest przeprowadzenie kontrolnych badań lekarskich w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Obowiązek skierowania pracownika na badania kontrolne spoczywa na pracodawcy, a pracownik nie może odmówić - bez nich nie zostanie dopuszczony do pracy i nie otrzyma wynagrodzenia za okres po zakończeniu zwolnienia chorobowego.

Terminy badań lekarskich. O ile wstępne badania lekarskie przeprowadzane są przed rozpoczęciem pracy, to okresowe i kontrolne powinny odbywać się w godzinach pracy. Przy czym badaniom kontrolnym pracownik poddaje się już po zakończeniu zwolnienia, ale pierwszego dnia pracy, jeszcze przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków służbowych. Więcej o terminie przeprowadzania badań lekarskich, przeczytasz tutaj>>

Za czas, w którym pracownik wykonuje badania, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, są one także przeprowadzane na koszt pracodawcy. Zobacz, co jeszcze wlicza się do czasu pracy>> Firma pokrywa też ewentualne koszty przejazdu na badania do innej miejscowości, zgodnie z zasadami obowiązującymi przy podróżach służbowych.

Odwołanie od wyniku badań. Jeżeli pracownik (lub pracodawca) nie zgadza się z wynikiem badań, może wystąpić w ciągu 7 dni od wydania zaświadczenia o przeprowadzenie ponownego badania. Drugie badanie odbywa się w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku - wydane wtedy orzeczenie jest ostateczne i nie można się od niego odwołać.