Nie ma regulacji, które jednoznacznie wskazują, jak ma postępować osoba zatrudniona na wyższym stanowisku, która sama chce zrezygnować z pracy. Złożenie oświadczenia woli to za mało.
Pracodawca, chcąc rozstać się z pracownikiem zatrudnionym na podstawie powołania, może zgodnie z kodeksem pracy odwołać go w każdym czasie z zajmowanego stanowiska. Odwołanie takie co do zasady będzie równoznaczne z wypowiedzeniem stosunku pracy (chyba że nastąpi z przyczyn określonych w art. 52 lub 53 kodeksu pracy; dalej: k.p.). W takiej sytuacji pracownik straci zajmowane stanowisko z datą wskazaną w odwołaniu, zaś jego stosunek pracy zakończy się wraz z upływem okresu wypowiedzenia. Natomiast w sytuacji gdy rozwiązaniem stosunku pracy zainteresowany jest pracownik zatrudniony na podstawie powołania, może on złożyć wniosek o odwołanie z zajmowanego stanowiska, wypowiedzieć stosunek pracy lub wystąpić z inicjatywą rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron.
Gdy szef chce odejść
Kodeks pracy ani ustawa o służbie cywilnej nie zawierają regulacji, które w sposób jednoznaczny wskazywałyby tryb postępowania pracownika, który chce zakończyć stosunek pracy na podstawie powołania. Nie ulega jednak wątpliwości, że pracodawca może odwołać pracownika nie tylko z własnej inicjatywy, lecz także na wniosek tego pracownika. Pracownik zatrudniony na wyższym stanowisku w służbie cywilnej może więc złożyć rezygnację i wystąpić z wnioskiem o odwołanie z zajmowanego stanowiska. Rezygnacja powinna zostać złożona organom wskazanym w ustawie o służbie cywilnej jako właściwym do dokonania odwołania z zajmowanego stanowiska, tj. w przypadku gdy rezygnację składa:
dyrektor generalnego urzędu – do właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego, szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów lub wojewody,
kierujący komórką organizacyjną lub zastępca kierującego komórką organizacyjną – do dyrektora generalnego urzędu, a w urzędach, w których nie tworzy się stanowiska dyrektora generalnego urzędu, do kierownika tego urzędu,
wojewódzki lekarz weterynarii lub jego zastępcy – do głównego lekarza weterynarii,
kierujący komórką organizacyjną w Biurze Nasiennictwa Leśnego lub jego zastępcy – do dyrektor Biura Nasiennictwa Leśnego.
Złożenie oświadczenia woli o rezygnacji z zajmowanego stanowiska przez pracownika nie powoduje ustania zatrudnienia na zajmowanym stanowisku. Dla jego skuteczności konieczne jest przyjęcie rezygnacji i dokonanie przez właściwy organ odwołania ze stanowiska.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego wniosek pracownika o odwołanie ze stanowiska nie może być traktowany jako oferta rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron. Jeżeli więc pracownik chciałby, aby w dacie odwołania lub innej wskazanej przez niego, stosunek pracy został rozwiązany na mocy porozumienia stron, informacja taka w sposób wyraźny powinna zostać zawarta w jego wniosku. W innym przypadku, gdy na skutek złożonej rezygnacji organ dokona odwołania z zajmowanego stanowiska, odwołanie takie będzie równoznaczne z wypowiedzeniem stosunku pracy. Z dniem odwołania rozpocznie więc bieg okres wypowiedzenia stosunku pracy. Należy podkreślić, że tak samo jak w przypadku gdy odwołanie następuje z inicjatywy organu powołującego, w okresie wypowiedzenia pracownik może być zatrudniony przy innej pracy, odpowiedniej ze względu na jego kwalifikacje zawodowe tylko na wniosek lub za zgodą tego pracownika. Powinien jednak na polecenie pracodawcy wykorzystać w tym czasie urlop wypoczynkowy na zasadach przewidzianych w art. 1671 k.p. Pracownik odwołany ze skutkiem równoznacznym z wypowiedzeniem umowy o pracę ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem. Odwołanemu przysługuje to wynagrodzenie również wtedy, gdy nie zgodził się na zatrudnienie przy innej pracy. Nie traci on także prawa do omawianego wynagrodzenia w razie podjęcia w okresie wypowiedzenia pracy u innego pracodawcy.
Należy podkreślić, że organ powołujący nie jest w żaden sposób związany rezygnacją pracownika. Przepisy nie nakładają bowiem obowiązku przyjęcia jego rezygnacji. Pracodawca nie jest też związany terminem zaproponowanym przez pracownika. Brak także regulacji, które nakazywałyby zajęcie w określonym terminie stanowiska wobec takiego wniosku. Może się więc zdarzyć, że organ powołujący nie przyjmie rezygnacji i nie odwoła danej osoby z zajmowanego stanowiska albo pozostawi wniosek pracownika bez odpowiedzi. Nie oznacza to, że musi on w takiej sytuacji świadczyć pracę, dopóki chce tego pracodawca. Byłoby to sprzeczne z istotą stosunku pracy, jaką jest jego dobrowolność wyrażająca się w zgodnej woli stron pozostawania w stosunku pracy. W takiej sytuacji pracownik zainteresowany zakończeniem stosunku pracy powinien złożyć oświadczenie woli o wypowiedzeniu stosunku pracy.
Prawidłowo wypowiedzieć
Brak jest orzecznictwa, które odnosiłoby się do możliwości wypowiedzenia stosunku pracy przez pracownika zatrudnionego na podstawie powołania. Pogląd o istnieniu takiej możliwości występuje natomiast w literaturze. Warto przywołać chociażby stanowisko prezentowane przez W. Cajsela, zgodnie z którym „odwołanie ze stanowiska nie jest jedynym sposobem rozwiązania stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania. Pracownik powołany może spowodować rozwiązanie stosunku pracy przez złożenie oświadczenia woli o wypowiedzeniu. Stosunek pracy rozwiązuje się wtedy z upływem okresu wypowiedzenia” (W. Cajsel, „Rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika powołanego”, „Służba Pracownicza” 2012, nr 9, s. 19). Pogląd ten zasługuje na aprobatę. Przyjęcie bowiem stanowiska, że odwołanie jest jedynym dopuszczalnym sposobem rozwiązania stosunku pracy z powołania, prowadziłoby do sytuacji, w której pracownik nie mógłby spowodować rozwiązania stosunku pracy własnym oświadczeniem woli i byłby w tym zakresie uzależniony wyłącznie od woli pracodawcy. Przyjęcie takiego założenia byłoby sprzeczne z istotą stosunku pracy. [przykład 2]
W tym miejscu należy podkreślić, że w przypadku gdy pracownik znajduje się w okresie wypowiedzenia na skutek złożonego przez niego oświadczenia woli o wypowiedzeniu stosunku pracy, nie znajdzie do niego zastosowanie art. 71 kodeksu pracy. Dotyczy on bowiem jedynie okresu wypowiedzenia po odwołaniu ze stanowiska. Dlatego też w sytuacji gdy dana osoba wypowie stosunek pracy na podstawie powołania, w okresie wypowiedzenia będzie miała obowiązek świadczyć pracę na dotychczasowym stanowisku aż do zakończenia okresu wypowiedzenia. Chyba że w okresie biegnącego wypowiedzenia zostanie odwołany ze stanowiska.
Porozumienie stron
W doktrynie prawa pracy dopuszcza się również rozwiązanie stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania w trybie porozumienia stron.
Gdy powołanemu pracownikowi zależy na szybkim rozwiązaniu stosunku, pracy może on wystąpić z ofertą rozwiązania tego stosunku na mocy porozumienia stron w konkretnym, wskazanym przez siebie terminie. W takim przypadku rozwiązanie stosunku pracy następuje w dacie wskazanej w porozumieniu stron, ewentualne zaś późniejsze odwołanie pracownika stanowi jedynie czynność organizacyjno-porządkową, niewywołującą żadnych skutków w zakresie rozwiązania stosunku pracy (por. uzasadnienie do wyroku Sądu Najwyższego z 22 grudnia 1976 r., sygn. akt I PRN 121/76, OSNCP 1977, nr 8, poz. 140).

WAŻNE

Organ powołujący nie ma obowiązku przyjęcia rezygnacji pracownika i odwołania go we wnioskowanym terminie.

WAŻNE

Brak zgody drugiej strony na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron nie oznacza automatycznego jej wypowiedzenia. Takie rozwiązanie musi zostać wyraźnie zapisane w przedstawionej propozycji porozumienia.

Z orzecznictwa

Wniosek pracownika zatrudnionego na podstawie powołania o odwołanie ze stanowiska nie oznacza oferty rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron.

Wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2000 r., sygn. akt I PKN 524/99 OSNP 2001/13/435
Dopuszczalna jest możliwość rozwiązania stosunku pracy z powołania na skutek porozumienia stron tegoż stosunku, jednak porozumienie powinno być zawarte pomiędzy pracownikiem a organem nadzorczym, który go powołał, co w praktyce sprowadza się do odwołania pracownika na jego wniosek (art. 70 k.p.).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 23 lipca 2009 r., sygn. akt III AUa 448/09

PRZYKŁAD 1

Z własnej inicjatywy

Pracownik zatrudniony na stanowisku dyrektora komórki organizacyjnej w jednym z ministerstw 23 stycznia 2017 r. złożył rezygnację z zajmowanego stanowiska z dniem 31 stycznia 2017 r. 23 stycznia dyrektor generalny urzędu odwołał pracownika z dniem 31 stycznia z zajmowanego stanowiska. Z tym dniem pracownik przestaje zajmować stanowisko dyrektora komórki i rozpoczyna się okres wypowiedzenia stosunku pracy.

PRZYKŁAD 2

Gdy rezygnacja nie została przyjęta

Pracownik zatrudniony na wyższym stanowisku w służbie cywilnej w styczniu 2017 r. w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego i zamiarem przejścia na emeryturę złożył rezygnację z zajmowanego stanowiska. Dyrektor generalny urzędu poinformował go, że ze względu na potrzeby urzędu (konieczność dokończenia dużego projektu nadzorowanego przez tego pracownika) do końca 2017 r. nie przyjmie rezygnacji i nie odwoła pracownika z zajmowanego stanowiska. W tej sytuacji 23 stycznia pracownik złożył wypowiedzenie stosunku pracy. Wypowiedzenie to jest skuteczne i doprowadzi do rozwiązania stosunku pracy z upływem okresu wypowiedzenia. Ewentualny akt odwołania pracownika ze stanowiska w okresie wypowiedzenia będzie miał charakter porządkowy i nie wpłynie na bieg terminu wypowiedzenia rozpoczęty złożeniem wypowiedzenia.

Podstawa prawna
Art. 70–72 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.).
Art. 53a ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1345 ze zm.).