W tym miesiącu – w wyniku zakończonego postępowania sądowego – uzyskałem wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z mojego mieszkania. Czy od tego wynagrodzenia muszę zapłacić podatek dochodowy?
Tak. Wynagrodzenie to będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Kwestia ta była rozpoznawana przez sąd administracyjny, Ministerstwo Finansów i podlegający organ skarbowy. W wyroku z 11 stycznia 2016 r. (sygn. akt III SA/Wa 598/15) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie jest naprawieniem szkody (ani majątkowej, ani niematerialnej), a więc nie stanowi odszkodowania ani zadośćuczynienia.
W przedmiotowej sprawie podatniczka wystąpiła do ministra finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej. W stanie faktycznym wskazano, że wnioskodawczyni jest współwłaścicielką nieruchomości, które stanowią jej majątek osobisty i nie są związane z działalnością gospodarczą. Są one jednak zajmowane przez osoby trzecie bez tytułu prawnego. Wnioskodawczyni na podstawie art. 224 oraz art. 225 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) wystąpiła z powództwem do sądu powszechnego przeciwko osobie trzeciej z żądaniem zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.
Z upoważnienia ministra finansów interpretację wydał dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, który wskazał, że wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest i nie może być odszkodowaniem, gdyż wiąże się z faktem wykonywania posiadania samoistnego, a nie z wyrządzeniem szkody. Ponadto organ zaznaczył, że w przepisach kodeksu cywilnego ustawodawca wyraźnie odróżnił odszkodowanie od wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy. Skoro sam ustawodawca rozgraniczył te dwa pojęcia, to w ocenie organu nie można przyjmować, że w pojęciu „odszkodowanie” mieści się również wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z rzeczy (nieruchomości). Dlatego też wynagrodzenie to nie kwalifikuje się do zwolnienia i podlega opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł.
Stanowisko organu podzielił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 11 stycznia 2016 r. (sygn. III SA/Wa 598/15). W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że przedmiotowe wynagrodzenie jest należne bez względu na uszczerbek majątkowy lub niemajątkowy, jaki poniósł lub mógłby ponieść właściciel pozbawiony możliwości korzystania z rzeczy. W związku z powyższym WSA uznał za trafne stanowisko podatkowego organu interpretacyjnego, zgodnie z którym wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania nie może podlegać zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 lub 3b ustawy o PIT (zwolnienia dotyczące odszkodowań lub zadośćuczynień). Ponadto sąd przychylił się do stanowiska organu, że przedmiotowe świadczenie stanowić będzie przychód z innych źródeł.
Należy się zgodzić z wykładnią przyjętą przez podatkowy organ interpretacyjny oraz sąd. Słuszny jest wniosek dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, że skoro ustawodawca rozgraniczył w kodeksie cywilnym pojęcia odszkodowania i wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, to nie można tych pojęć utożsamiać. W związku z tym, że przepisy prawa podatkowego nie definiują pojęcia „odszkodowanie”, w niniejszej sprawie słuszne było odwołanie się do znaczenia przyjętego przez ustawodawcę w k.c.
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 1 pkt 3, 3b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).