Odsetki karne mogą być zasądzone w maksymalnej wysokości ustawowej także za okres po wydaniu wyroku zasądzającego zaległe świadczenie. Tak uznał Sąd Najwyższy.
Sprawa dotyczyła zwrotu pożyczki, jaką udzieliła SKOK im. F. Stefczyka w G. jednemu ze swoich klientów. Pożyczkobiorca uzyskał od SKOK 40 tys. zł, które miał zwrócić w miesięcznych ratach. W przypadku opóźnienia w zapłacie SKOK należały się umowne odsetki karne. Ich wysokość była równa czterokrotności stopy oprocentowania kredytu lombardowego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski. Ponieważ klient SKOK nie regulował należności terminowo, kasa wypowiedziała umowę i zażądała zwrotu pozostałej do spłacenia kwoty wraz z odsetkami. Suma należności przekroczyła 32 tys. zł.
Początkowo sprawa trafiła do elektronicznego postępowania nakazowego, ale pożyczkobiorca złożył sprzeciw, wobec czego sprawę rozpoznał zwykły sąd cywilny. Sąd I instancji wydał wyrok korzystny dla SKOK – zasądził żądane należności i odsetki, wskazując, że kasa miała podstawy do naliczenia odsetek karnych od niespłaconego kapitału do dnia wniesienia pozwu zgodnie z zapisami umowy i uchwałami zarządu. Od chwili wytoczenia powództwa SKOK mogła dochodzić odsetek nie tylko od pozostającego do spłaty kapitału, ale także od odsetek karnych naliczonych od przeterminowanych należności do dnia wniesienia pozwu. A właśnie ten zarzut pożyczkobiorca podnosił w sprzeciwie, twierdząc, że doszło w tym wypadku do naruszenia obowiązującego zakazu anatocyzmu – czyli zakazu pobierania odsetek od zaległych odsetek (zakaz stosowania procentu składanego przy spłacie kredytów i pożyczek). Zgodnie bowiem z art. 482 par. 1 kodeksu cywilnego co do zasady od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Wyjątek czyni kodeks cywilny dla pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
Apelację złożył przedsiębiorca, ale sąd II instancji sprawy nie rozstrzygnął – uznał, że pojawił się w sprawie jeszcze inny problem prawny, dotyczący możliwości uwzględnienia powództwa o odsetki w wysokości czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. I zapytał o to SN. Warto wspomnieć, że – zgodnie z art. 359 par. 21 k.c. – maksymalna wysokość odsetek wynosi właśnie czterokrotność stopy lombardowej NBP. Sąd II instancji wskazał jednak w pytaniu, że nie chodzi tylko o odsetki liczone od momentu opóźnienia w spłacie należności, ale także te, które są liczone po wydaniu wyroku w sprawie zwrotu pożyczki.
Sąd Najwyższy, obradując w składzie trzech sędziów, problem rozstrzygnął, stwierdzając w uchwale, że dopuszczalne jest orzeczenie o odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po wydaniu wyroku, także wtedy gdy wysokość odsetek została określona na podstawie stopy kredytu lombardowego NBP.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 11 września 2014 r., sygn. III CZP 53/14. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia