Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał – to przysłowie traci na aktualności. Podobnie jak to o nieprzesadzaniu starych drzew. Kluczem do sukcesu jest dziś bowiem nauka przez całe życie i gotowość na zmiany.
Ciągły rozwój i podnoszenie kompetencji staje się koniecznością. Nieustanne uczenie się wymuszają: postęp technologiczny, zmiany organizacyjne czy nowe uwarunkowania kulturowe. Aktualna wiedza i specyficzne umiejętności są potrzebne nie tylko do utrzymania, ale również zdobycia zatrudnienia. Dotyczy to nawet najprostszych stanowisk. Dlatego udział w kursach, szkoleniach czy stażach jest bardzo ważny nie tylko dla osób pracujących, ale również bezrobotnych.
Niemniej istotna jest otwartość na zmiany – zarówno zawodu, jak i miejsca zamieszkania. Dotyczy to szczególnie osób znajdujących się w trudnej sytuacji na rynku pracy: młodych (-30), starszych (50+), kobiet, osób niepełnosprawnych, a także tych o niskich kwalifikacjach i długotrwale bezrobotnych. Z myślą o nich realizowane są programy wsparcia finansowane z polskich środków budżetowych oraz Funduszy Europejskich.
Identyfikacja potrzeb
Osoby nieposiadające zatrudnienia swoje pierwsze kroki kierują z reguły do powiatowych urzędów pracy. Jeżeli wpisują się w którąś z wymienionych powyżej grup, mogą być objęte działaniami współfinansowanymi z Funduszy Europejskich. Dla młodych wsparcie przewidziane jest w programie krajowym Wiedza Edukacja Rozwój. Dla pozostałych w programach regionalnych.
Pierwszym etapem jest identyfikacja słabych i mocnych stron, możliwości oraz potrzeb danej osoby. Na podstawie takiej analizy specjaliści pomagają określić drogę, dającą szansę na zdobycie stabilnego zatrudnienia. Kompleksowe doradztwo dotyczy wyboru zawodu zgodnego z predyspozycjami, a także planowania rozwoju kariery zawodowej, w tym podnoszenia lub uzupełniania kompetencji i kwalifikacji. Dla każdej osoby objętej wsparciem przygotowywany jest IPD – indywidualny plan działania. To osobisty program poszukiwania pracy. Zawiera wiele działań dostosowanych do sytuacji osobistej osoby bezrobotnej i lokalnego rynku pracy, przewidzianych do wykonania w realnym czasie. Ich efektem ma być podjęcie zatrudnienia, działalności gospodarczej lub innej pracy zarobkowej.
Indywidualny plan działania zawiera:
● działania możliwe do zastosowania przez urząd pracy lub inne organizacje realizujące projekty na rzecz osób niemających zatrudnienia, np. pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenia, staże, zmiana miejsca zamieszkania, dofinansowanie na rozpoczęcie działalności gospodarczej itp.;
● działania do samodzielnej realizacji w celu poszukiwania pracy, np. przeglądanie ofert pracy;
● planowane terminy realizacji poszczególnych działań;
● formy oraz planowaną liczbę i terminy kontaktów z doradcą lub innym pracownikiem urzędu pracy;
● termin i warunki zakończenia realizacji indywidualnego planu działania.
W zależności od tego, w jak trudnej sytuacji znajduje się osoba poszukująca pracy, maksymalny czas realizacji IPD może wynosić 180, 540 lub 720 dni. Jeżeli w tym czasie w jej życiu zajdą istotne zmiany, doradca może dokonać w porozumieniu z nią stosownych zmian.
Należy jednocześnie pamiętać, że odmowa lub przerwanie realizacji planu jest podstawą do pozbawienia statusu bezrobotnego na okres:
● 120 dni w przypadku pierwszej odmowy/przerwania,
● 180 dni w przypadku drugiej odmowy/przerwania,
● 270 dni w przypadku trzeciej i każdej kolejnej odmowy/przerwania.
Indywidualny plan działania jest nie tylko wskazówką i zobowiązaniem, ale również przepustką do uzyskania wsparcia finansowego na korzystanie z usług, które są w nim wskazane. Dotyczy to na przykład szkoleń, staży czy dostosowania miejsca zamieszkania do wymogów rynku pracy.
Kwalifikacje
Udział w różnego rodzaju zajęciach edukacyjnych to jedno z działań najczęściej rekomendowanych w IPD. Uzupełnienie, podniesienie lub zmiana kwalifikacji zwiększa bowiem szansę na znalezienie zatrudnienia. Jak pokazują doświadczenia wcześniejszych lat, mimo dogodnych warunków dorośli Polacy niechętnie podejmują edukację. Zajmujemy pod tym względem jedno z ostatnich miejsc w Europie. Jednak ci, którzy zdecydowali się na naukę, chwalą sobie jej efekty, przyznają że w pewnym stopniu udział w szkoleniach i kursach ułatwił im zdobycie zatrudnienia i dodał pewności siebie.
Dzięki wsparciu z polskich i unijnych pieniędzy osoby niepracujące mogą podnosić, poszerzać i zmieniać swoje kwalifikacje zupełnie bezpłatnie. W wielu przypadkach w czasie nauki mogą też liczyć na stypendium, pokrycie kosztów dojazdu i zakwaterowania w miejscu szkolenia, a nawet opiekę nad małymi dziećmi lub innymi osobami. Dodatkowe ułatwienia są zagwarantowane dla osób z niepełnosprawnościami – do ich potrzeb musi być dostosowane zarówno miejsce realizacji szkolenia, jak i materiały informacyjne. Jeżeli sytuacja tego wymaga, zapewniony może być również transport oraz asystent pomagający w poruszaniu się czy komunikacji.
Na podstawie rekomendacji w IPD osoby poszukujące pracy występują o udzielenie tzw. bonu szkoleniowego. Stanowi on gwarancję skierowania na wskazane szkolenie oraz opłacenia związanych z nim kosztów. Jego maksymalna wysokość to 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Część tych środków trafia bezpośrednio do osoby poszukującej pracy, część na konto instytucji świadczących usługi szkoleniowe.
Koszty, które można pokryć bonem to:
● jedno lub kilka szkoleń, w tym kwalifikacyjny kurs zawodowy i kurs nadający uprawnienia zawodowe,
● niezbędne badania lekarskie lub psychologiczne,
● przejazdy na szkolenia:
– do 150 zł, w przypadku szkolenia trwającego do 150 godzin,
– powyżej 150 zł do 200 zł, w przypadku szkolenia trwającego ponad 150 godzin,
● zakwaterowanie, jeśli zajęcia odbywają się poza miejscem zamieszkania:
– do 550 zł, w przypadku szkolenia trwającego poniżej 75 godzin,
– powyżej 550 zł do 1100 zł, w przypadku szkolenia trwającego od 75 do 150 godzin,
– powyżej 1100 zł do 1500 zł, w przypadku szkolenia trwającego ponad 150 godzin.
Dodatkowo, poza wspomnianym limitem, uczestnik szkolenia, na które został skierowany w wyniku rekomendacji w indywidualnym planie działania, otrzymuje stypendium w wysokości 120 proc. zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli szkolenie trwa co najmniej 150 godzin w miesiącu lub proporcjonalnie mniej, jeżeli jest krótsze. Przy czym nigdy nie jest ono niższe niż 20 proc. zasiłku.
Są też inne rodzaje bonów – stażowe, zatrudnieniowe czy na zasiedlenie. Pierwsze dwa rodzaje stanowią finansowe wsparcie dla osób, które zdobywają wiedzę i umiejętności, odbywając praktyki u konkretnych pracodawców. W ramach bonu stażowego pracodawcy wypłacana jest przez czas trwania stażu (maksymalnie 6 miesięcy) premia w wysokości 1500 zł, pod warunkiem że zobowiąże się do zatrudnienia bezrobotnego stażysty na kolejne pół roku. Bon zatrudnieniowy wiąże się z refundacją pracodawcy części kosztów wynagrodzenia i składek na ubezpieczenia społeczne przez 12 miesięcy, pod warunkiem utrzymania zatrudnienia przez kolejnych sześć po ustaniu wsparcia.
Wszystkie rodzaje bonów dostępne są jedynie dla osób do 30. roku życia, które nie pracują, nie uczą się i nie szkolą.
Mobilność
Zdarza się, że problemu w znalezieniu pracy nie stanowi brak kwalifikacji poszukiwanych przez pracodawców, ale deficyt tych ostatnich w miejscu zamieszkania osoby bezrobotnej. Osoby do 30. roku życia, dla których jedyną szansą na pracę jest przeprowadzka, również mogą liczyć na wsparcie z Funduszy Europejskich. Jeżeli odległość od miejsca dotychczasowego zamieszkania wynosi co najmniej 80 km lub czas dojazdu i powrotu przekracza łącznie co najmniej trzy godziny dziennie, mogą ubiegać się o bon na zasiedlenie. Jego wartość jest ustalana indywidualnie i wynosi maksymalnie równowartość 200 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Skorzystanie z takiej formy wsparcia jest jednak obwarowane konkretnymi wymaganiami:
● na podjęcie zatrudnienia, inne pracy zarobkowej lub założenie firmy w nowym miejscu bezrobotny ma maksymalnie 30 dni,
● z tytułu podjętego zatrudnienia lub prowadzonej działalności będzie osiągał wynagrodzenie lub przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę brutto miesięcznie oraz będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym,
● będzie pozostawał w zatrudnieniu, wykonywał inną pracę zarobkową lub będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres co najmniej sześciu miesięcy.
Wypełnienie ostatniego warunku trzeba udokumentować w terminie do ośmiu miesięcy od dnia otrzymania bonu. Jeżeli nie został spełniony, kwota bonu na zasiedlenie podlega zwrotowi proporcjonalnie do udokumentowanego okresu. W przypadku niewywiązania się z pozostałych warunków kwota na zasiedlenie podlega zwrotowi w całości.
Gdzie po informacje
● Powiatowe urzędy pracy
● Organizacje pozarządowe i inne jednostki rynku pracy realizujące projekty objęte dofinansowaniem.
Projektów szukaj na www.FunduszeEuropesjkie.gov.pl/wyszukiwarka/osoba-fizyczna
Informacji na temat możliwości wsparcia udzielają też bezpłatnie Punkty Informacyjne Funduszy Europejskich, ich lista jest na www.FunduszeEuropejskie.gov.pl/punkty.

PROJEKT JEST WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW FUNDUSZU SPÓJNOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Więcej bezpłatnych informacji znajdziesz na www.funduszeeuropejskie.gov.pl oraz w Punktach Informacyjnych Funduszy Europejskich.
Monika Niewinowska