Kredytów zabezpieczonych hipotecznie będą mogły udzielać wyłącznie banki i SKOK-i. Nowością będzie prawo do bezkosztowego odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od jej zawarcia - mówi Agnieszka Wachnicka, dyrektor wydziału klienta rynku bankowo-kapitałowego w Biurze Rzecznika Finansowego.
22 lipca wejdą w życie przepisy ustawy o kredycie hipotecznym. Jak pani ocenia postanowienia tej ustawy?
Ustawa ma przełomowe znaczenie dla kredytobiorców, podobnie jak ustawa o kredycie konsumenckim. Jest to porównanie w pełni uzasadnione, ponieważ dyrektywa 2014/17/UE, którą ustawa implementuje, była niejako wzorowana na dyrektywie o kredycie konsumenckim. Ustawa wprowadza wiele rozwiązań, których dotychczas brakowało na polskim rynku lub które były regulowane jedynie szczątkowo w różnych aktach prawnych.
Jakie konkretnie rozwiązania korzystne dla kredytobiorców wprowadza ustawa?
Przykładowo nakłada na kredytodawców obowiązek informowania klientów o dostępnej ofercie kredytów hipotecznych już od momentu wstępnego wyrażenia zainteresowania taką ofertą. Najpierw kredytodawca przedstawi informacje ogólne – to znaczy, jakie rodzaje kredytów hipotecznych oferuje – następnie będzie zobowiązany szczegółowo wyjaśnić specyfikę poszczególnych kredytów, a finalnie będzie musiał dostarczyć klientowi formularz informacyjny, który będzie spersonalizowany, tj. będzie uwzględniał informacje przekazane przez klienta. Nowością będzie również prawo do odstąpienia od umowy bez żadnych dodatkowych kosztów, w ciągu 14 dni od jej zawarcia. To rozwiązanie znane ze wspomnianej ustawy o kredycie konsumenckim, a dotychczas nie było ustawowo gwarantowane kredytobiorcom hipotecznym.
Czy będzie łatwiej spłacić wcześniej taki kredyt hipoteczny?
Tak, ponieważ ustawa uregulowała kwestie uprawnienia kredytobiorcy do dokonania przedterminowej spłaty kredytu. Wprowadzono zasadę, zgodnie z którą kredytodawca będzie mógł żądać prowizji za przedterminową spłatę jedynie wówczas, kiedy spłata nastąpi przed upływem trzech lat od dnia zawarcia umowy lub nastąpi w okresie, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała. W pozostałych przypadkach spłata przed terminem będzie dla klienta bezpłatna.
Co z osobami, które wpadną w kłopoty finansowe i nie mogą spłacać kredytu? Czy tu są jakieś zmiany?
Ustawa wprowadza zasady restrukturyzacji zobowiązania w sytuacji opóźniania się przez kredytobiorcę z płatnością. Jeżeli kredytodawca nie wyrazi zgody na restrukturyzację – z powodu braku zdolności kredytowej klienta – lub restrukturyzacja okaże się bezskuteczna, przed podjęciem działań egzekucyjnych kredytodawca powinien umożliwić klientowi sprzedaż nieruchomości na wolnym rynku. Jest to niewątpliwie ważne rozwiązanie, ponieważ cena nieruchomości uzyskiwana w toku egzekucji jest znacznie niższa niż cena rynkowa.
Ustawa dotyczy też osób oferujących takie kredyty, w tym pośredników i agentów. Jakie nowe rozwiązania tu się pojawiają?
Przewiduje się przykładowo obowiązek posiadania odpowiednich kompetencji i kwalifikacji pracowników kredytodawców. Wprowadza nadzór nad pośrednikami kredytu hipotecznego, a także rejestr firm pożyczkowych i pośredników kredytu konsumenckiego. Pośrednicy kredytowi zostali również włączeni do katalogu podmiotów rynku finansowego w rozumieniu ustawy regulującej działalność rzecznika finansowego. To oznacza, że rzecznik będzie mógł w odniesieniu do nich podejmować działania. Nie bez znaczenia jest również wprowadzenie zasady, zgodnie z którą kredytów zabezpieczonych hipotecznie będą mogły udzielać wyłącznie banki i SKOK-i. Ta regulacja ma na celu wyeliminowanie przypadków wykorzystywania niewiedzy osób poszukujących pożyczek poprzez przejmowanie ich nieruchomości.
Jaki wpływ będzie miała ta regulacja na kredytodawców?
Ustawa nie wpłynie znacząco na działalność kredytodawców, ponieważ większość rozwiązań nią przewidzianych jest w praktyce bankowej stosowana np. przedterminowa spłata czy formularz informacyjny. Ponadto dyrektywa została uchwalona w marcu 2014 r., więc w mojej opinii podmioty miały czas na przygotowanie się do jej rozwiązań. Wydaje się, że te przepisy, które zostały ostatecznie wprowadzone ustawą, nie powinny prowadzić do rewolucji na rynku. Natomiast ustawa wpłynie niewątpliwie na rynek pośrednictwa w zakresie kredytów hipotecznych i może doprowadzić do jego konsolidacji, przede wszystkim ze względu na wymogi formalne stawiane pośrednikom.