Jestem zatrudniona na czas określony do końca czerwca. Potem umowa się kończy i przechodzę na emeryturę, nie pozostawiono mi innego wyjścia – pisze pani Małgorzata. – Mam zaległy urlop za ubiegły rok (12 dni) i 13 dni bieżącego. Czy pracodawca w tych okolicznościach ma prawną możliwość zmuszenia mnie do wykorzystana tych 25 dni wolnych od pracy? Czy mogę odmówić pójścia na urlop i zażądać wypłaty ekwiwalentu pieniężnego – zastanawia się czytelniczka.
Pracodawca ma pełne prawo wyegzekwowania od pani Małgorzaty wykorzystania zaległego i bieżącego urlopu przed zakończeniem umowy o pracę. Urlop jest ważnym prawem pracownika i – zgodnie z kodeksem pracy – nie może się on tego prawa zrzec.
Generalną zasadą jest, że jeżeli w ciągu roku kalendarzowego rozwiązuje się umowę o pracę, pracownik ma prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy, z którym umowę kończy. Kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 urlopu przysługującego w roku. A zatem przysługujące pani Małgorzacie dni policzono prawidłowo. Do tego dni urlopu zaległego które – zaznaczmy na marginesie – zgodnie z kodeksem pracy nasza czytelniczka powinna wykorzystać do końca września, ale przed rozwiązaniem umowy (czyli w tym przypadku do końca czerwca).
Łatwo zrozumieć, że skoro pani Małgorzata przechodzi na emeryturę, nie jest zainteresowana odebraniem w naturze przysługującego jej wolnego. Już niedługo będzie miała dużo czasu na wypoczynek, wolałaby więc uzyskać ekwiwalent. Jednak interes pracodawcy może być zgoła odmienny – może nie chcieć ponosić dodatkowych kosztów związanych z koniecznością wypłacenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Dla niego może być korzystniejsze, by pani Małgorzata do pracy nie przychodziła. Ostateczna decyzja leży po stronie pracodawcy. Jeżeli obecność pracownika jest niezbędna w zakładzie pracy, ma prawo zatrzymać go na stanowisku do końca umowy. W razie rozwiązania stosunku pracy bez wykorzystania urlopu pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny w wysokości odpowiadającej urlopowi proporcjonalnemu do okresu przepracowanego u dotychczasowego pracodawcy.
Podstawa prawna
Art. 152, art. 168, art. 171 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Uchwała SN z 20 sierpnia 1997 r., sygn. akt III ZP 26/97, OSP 1998/7-8/126.