Od 1 maja obowiązuje ustawa z 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 552), która umożliwia zwiększenie wysokości emerytury. Na pytania czytelników Dziennika Gazety Prawnej w czasie dyżuru telefonicznego odpowiadał Dariusz Noszczak, naczelnik wydziału normatywnego w departamencie świadczeń emerytalno-rentowych Centrali ZUS.
Jestem pracującym emerytem, który przez całe życie zawodowe płacił składki od podstawy wymiaru wynoszącej ponad 400 proc. Czy to prawda, że teraz mogę sobie podnieść wysokość wypłaty?
Nadal obowiązuje generalna zasada, że przeliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem nowej kwoty bazowej jest możliwe tylko wówczas, jeśli nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia jest wyższy, niż przyjęty ostatnio do obliczenia świadczenia. Od 1 maja od tej zasady obowiązuje wyjątek dla osób, które zarabiały więcej niż 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia. W ich przypadku nowy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury nie musi być wyższy od poprzednio obliczonego, o ile wynosi więcej niż 250 proc. Do ponownego ustalenia wysokości emerytury osoby te muszą wskazać zarobki, które chociaż częściowo przypadały po przyznaniu świadczenia. Może to być albo 10 kolejnych lat z ostatniego 20-lecia przed zgłoszeniem wniosku o przeliczenie, albo 20 lat dowolnie wybranych z całego okresu aktywności zawodowej, przy czym co najmniej część roku musi przypadać po przyznaniu emerytury. Z nowych zasad skorzystają głównie osoby, których zarobki uzyskiwane przed przejściem na emeryturę przekraczały 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia i wyliczony od tych zarobków wskaźnik musiał być ograniczony do 250 proc. W związku z tym, że od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje ograniczenie podstawy wymiaru składek do 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, osoby dorabiające do emerytury po tej dacie w większości przypadków nie miały możliwości wykazania wyższego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury od obliczonego poprzednio. Nowelizacją otrzymały taką możliwość. Mogą skorzystać z niej jednak tylko raz.
Moja matka po ukończeniu 64 lat chce złożyć wniosek o emeryturę. ZUS twierdzi, że ustalenie emerytury z tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego może być bardziej korzystne niż z tablicy obowiązującej w dniu faktycznego zakończenia aktywności zawodowej. Dlaczego?
Z roku na rok dłużej żyjemy, a więc wydłuża się średnie dalsze trwanie życia. Z tego powodu może być bardziej korzystne ustalenie wysokości emerytury na podstawie średniego dalszego trwania życia wynikającego z tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Możliwość uwzględnienia takiej wartości średniego dalszego trwania życia została wprowadzona od 1 maja 2015 r. Stosując nowe regulacje, ZUS ustali średnie dalsze trwanie życia właściwe dla wieku przejścia na emeryturę (w przypadku wskazanym w pytaniu – dla wieku 64 lat) z tablicy obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (dla wskazanego przypadku – 60 lat) oraz w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę. Do obliczenia emerytury zostanie przyjęta korzystniejsza wartość średniego dalszego trwania życia.
O ile wzrośnie moja emerytura, jeśli zostanie inaczej zaliczony okres opieki nad dzieckiem?
Trudno dokładnie określić. W każdym przypadku wielkość ta będzie inna, bowiem wysokość kapitału początkowego jest ustalana na podstawie indywidualnie liczonej podstawy wymiaru. Wielkość ta jest liczona na podstawie wysokości zarobków we wskazanych do kapitału latach kalendarzowych. Im wyższe były te zarobki, tym wyższa jest podstawa wymiaru kapitału początkowego. W praktyce więc – im ktoś miał większe zarobki, tym więcej zyska na zmianie wskaźnika, którym uwzględniane są okresy opieki nad dzieckiem.