Osoba, która nabyła prawo do świadczenia emerytalnego ustalonego na nowych zasadach i dorabia do niego, może wystąpić o jego przeliczenie. ZUS uwzględni wówczas dodatkowe składki zgromadzone na koncie ubezpieczonego.
Osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. przechodzą na emeryturę obliczaną według zreformowanych zasad. Nowa emerytura może również przysługiwać urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., którzy kontynuowali ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, wystąpili z wnioskiem o emeryturę po 31 grudnia 2008 r., a wysokość ustalonego w ten sposób świadczenia jest wyższa od emerytury obliczonej na dotychczasowych zasadach.

Określenie podstawy

Nowa emerytura ustalana jest poprzez podzielenie podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia wnioskodawcy na to świadczenie.
Podstawą obliczenia emerytury jest suma zwaloryzowanego kapitału początkowego (odtwarzającego przebieg ubezpieczenia do końca 1998 r.) oraz składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych od 1 stycznia 1999 r. na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji. Nie zawsze jednak oba te składniki wchodzą do podstawy obliczenia nowej emerytury.
Dla osób, które po 31 grudnia 1998 r. nie podlegały ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, podstawę obliczenia emerytury stanowi jedynie wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego. Z kolei dla osób, które podjęły działalność zarobkową dopiero po 1998 r., nowa emerytura obliczana jest wyłącznie ze składek emerytalnych zgromadzonych na koncie w ZUS, z uwzględnieniem ich waloryzacji.
Warto pamiętać, że obliczając wcześniejszą emeryturę przysługującą na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej ustawa emerytalna) osobie, która była członkiem otwartego funduszu emerytalnego i złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych w funduszu na dochody budżetu państwa, ZUS powiększa składki na ubezpieczenie emerytalne zgromadzone na indywidualnym koncie ubezpieczonego wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22.

Uzyskiwanie przychodu

Osoby uprawnione do emerytury obliczonej na nowych zasadach, tak jak pozostali emeryci, mogą dorabiać do swojego świadczenia, uzyskując przychód z tytułu stosunku pracy lub innej działalności zarobkowej. Jeśli świadczeniobiorca kontynuuje zatrudnienie nawiązane jeszcze przed nabyciem prawa do tego świadczenia, emerytura podlega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanych zarobków.
Dla osób, które ukończyły powszechny wiek emerytalny, a w związku z przejściem na emeryturę rozwiązały stosunek pracy, świadczenie to wypłacane jest bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu. Z kolei osoby, które nie ukończyły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, a wykonują działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, muszą uważać, aby uzyskiwany przychód nie przekroczył określonych progów zarobkowych. Pierwszy z nich to 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (obecnie 2618,10 zł), którego przekroczenie powoduje odpowiednie zmniejszenie emerytury. Drugi próg zarobkowy wynosi 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (obecnie 4862,10 zł). W razie jego przekroczenia ZUS zawiesza wypłacane świadczenie.
Osoby dorabiające do emerytury (w tym również tej obliczanej na nowych zasadach) zyskują na tym podwójnie. Oprócz tego, że wykonywana działalność przynosi im dodatkowy przychód, mogą bowiem ubiegać się o podwyższenie swojego świadczenia.

Tryb postępowania

Możliwość ponownego obliczenia emerytury ustalonej na nowych zasadach jest przewidziana w art. 108 ustawy emerytalnej. ZUS może powiększyć dotychczasową wysokość świadczenia o kwotę ustaloną w sposób określony w tej regulacji. Kwotę podwyższenia ustala się, dzieląc sumę nowych składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem ich waloryzacji, przez średnie dalsze trwanie życia, ustalone dla wieku emeryta, obowiązujące w dniu złożenia wniosku o przeliczenie emerytury. Ustalając kwotę składek emerytalnych, ZUS uwzględnia te zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne jej ustalenie. Kwota uzyskana w wyniku podzielenia nowo zgromadzonych składek przez średnie dalsze trwanie życia doliczana jest na końcu do aktualnej kwoty emerytury. Nowa wysokość emerytury to suma dotychczasowej kwoty świadczenia oraz ustalonej w podany wyżej sposób kwoty jego zwiększenia.
Warto zaznaczyć, że taki sposób podwyższenia emerytury dotyczy również świadczenia obliczonego częściowo według nowych, a w części według starych zasad. Przypomnijmy, że emerytura w mieszanej wysokości może być ustalona osobom, dla których taki sposób obliczenia jest korzystniejszy od wyliczenia emerytury całkowicie po nowemu i które spełniły inne warunki przewidziane w ustawie emerytalnej (m.in. ukończyły lub ukończą wiek uprawniający do emerytury w latach 2009–2014). [przykład]

Po zakończeniu roku

ZUS może dokonać ponownego obliczenia nowej emerytury z uwzględnieniem składek emerytalnych zgromadzonych po jej przyznaniu tylko wtedy, gdy osoba uprawniona zgłosi w tym celu odpowiedni wniosek we właściwej jednostce ZUS. Przepisy przewidują jednak pewne ograniczenia dotyczące czasu złożenia tego wniosku. Zostanie on bowiem pozytywnie rozpatrzony tylko wtedy, gdy jego wniesienie nastąpiło po upływie roku kalendarzowego. ZUS uznaje, że dla spełnienia tego warunku nie jest konieczne, aby od czasu przyznania emerytury upłynęło pełne 12 miesięcy. Wystarczy więc, że wniosek zostanie zgłoszony po zakończeniu roku kalendarzowego, w którym wnioskodawca nabył prawo do emerytury.
W niektórych przypadkach czekanie ze zgłoszeniem wniosku do początku nowego roku kalendarzowego nie jest konieczne. Zgodnie bowiem z wyjątkiem przewidzianym przepisami ustawy emerytalnej emeryt, który nie podlega już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wniosek o ponowne ustalenie świadczenia może zgłosić w każdym czasie po ustaniu tych ubezpieczeń.
Osoba, która po przeliczeniu nowej emerytury nadal pracuje, może także powtórnie zgłosić wniosek o uwzględnienie nowo zgromadzonych składek emerytalnych i podwyższenie swojego świadczenia. Ważne jest tylko, aby – tak jak w przypadku wniosku pierwszorazowego – zaczekała z jego złożeniem do początku roku kalendarzowego następującego po tym, w którym zgłaszała ostatni wniosek.

PRZYKŁAD

Trzeba złożyć wniosek

Ubezpieczona od ukończenia 60 lat (co nastąpiło 20 sierpnia 2012 r.) nabyła prawo do emerytury obliczonej w całości ze składek emerytalnych i kapitału początkowego. Wysokość świadczenia została ustalona w kwocie 1890,45 zł. Kilka dni po jego przyznaniu uprawniona ponownie podjęła zatrudnienie. Na początku maja 2013 roku wystąpiła z wnioskiem o ponowne ustalenie emerytury, z uwzględnieniem składek na ubezpieczenie emerytalne zgromadzonych na koncie w ZUS po jej przyznaniu. ZUS przychylił się do tego wniosku. W tym celu podzielił sumę składek emerytalnych zewidencjonowanych w miesiącach sierpień 2012 roku – kwiecień 2013 roku (10 250,55 zł) przez średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat i 8 miesięcy (249,3 miesięcy). Uzyskana kwota (41,12 zł) została zsumowana z dotychczasową wysokością świadczenia (1890,45 zł + 41,12 zł = 1931,57 zł).

Podstawa prawna

Art. 108 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z późn. zm.).

Komunikat prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 26 marca 2013 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. z 2013 r. poz. 193).