Wniosek o przyznanie renty nie jest wymagany jedynie w sytuacji, gdy ubezpieczony w okresie ostatnich 24 miesięcy pracował co najmniej przez pół roku.
W 2009 roku ubezpieczony wystąpił do ZUS o przyznanie emerytury w obniżonym wieku, uzasadniając to tym, że lekarz orzecznik uznał, że jego stan zdrowia wyklucza jakąkolwiek aktywność zawodową. Zakład odmówił przyznania świadczenia, bo mężczyzna nie przedstawił dokumentów potwierdzających 35 lat podlegania ubezpieczeniom społecznym, oraz w czasie ostatnich 24 miesięcy nie pracował przez co najmniej 6 miesięcy.
Ubezpieczony zaskarżył negatywną dla siebie decyzję. Sąd I instancji uznał, że zainteresowany ma prawo do emerytury w obniżonym wieku, poczynając od 2009 roku po ukończeniu 60. roku życia. W dniu złożenia wniosku przedstawił dokumenty potwierdzające ponad 25 lat stażu pracy. Jednocześnie komisja lekarska uznała, że jest całkowicie niezdolny do pracy. Ustalono jednocześnie, że ta niezdolność powstała przed 2009 roku. Sędziowie uznali także, że zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), ważne jest posiadanie uprawnienia do renty, a nie jej pobieranie.
ZUS złożył kasację do sądu II instancji twierdząc, że zainteresowany nie spełnił wymagań ustawowych.
W dniu złożenia wniosku o wcześniejszą emeryturę nie miał bowiem prawa do renty. A tylko taka sytuacja zwalnia ubezpieczonego od obowiązku wykazania, że w okresie ostatnich 24 miesięcy przez 6 miesięcy był zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Jednocześnie zakład udowodnił, że nigdy nie składał wniosku o rentę, a tym samym takie świadczenie nie było mu przyznane.
Apelacja została oddalona. Sąd II instancji uznał bowiem, że z ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie wynika obowiązek pobierania świadczenia, a jedynie spełnienie wszystkich przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do renty. Nabycie uprawnień nie jest bowiem uzależnione od złożenia wniosku.
Wyrok sądu apelacyjnego został zaskarżony przez ZUS. Sąd Najwyższy po zbadaniu sprawy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania. Zdaniem sędziów prawo do emerytury w niższym wieku ma charakter wyjątkowy. Natomiast w badanej sytuacji zainteresowany nie miał przyznanej renty, bo mimo że spełniał warunki do jej uzyskania, nie złożył w tej sprawie wniosku do ZUS. Ten nie jest wymagany jedynie w sytuacji, gdy ubezpieczony w okresie ostatnich 24 miesięcy pracował co najmniej przez pół roku.
ORZECZNICTWO
Wyrok Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2012 r., sygn. akt II UK 191/11.